Kadın Dayanışma Komiteleri 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü yaklaşırken “Şiddete, sömürüye, soygun tertibine son vermek için 8 Mart’ta buluşuyoruz!” seslenişiyle bir davet yapmış ve farklı kentlerdeki buluşma noktalarını duyurmuştu.
Bugün Bayan Dayanışma Komiteleri ismine Gizem Batı Ayaz ile bir söyleşi gerçekleştirildi. Türkiye Komünist Partisi’nin sitesinde yayımlanan söyleşinin tamamı şöyle:
Kadınlar bu yıl 8 Mart’ı nasıl karşılıyor, buradan başlayalım isterseniz?
Sanırım kelama şöyle başlamak lazım: İşçilerin bugün gündeminde ne varsa, ülkede neler yaşanıyorsa bayanların da gündeminde tıpkı şeyler var. Geçtiğimiz yıl yaşantımızı en çok etkileyen gündem olan pandeminin yerini bu yıl hayat pahalılığı ve fahiş faturalar aldı. Artan yoksulluk emeğiyle geçinmeye çalışan milyonların belini bükmüş durumda. Besin, elektrik, doğalgaz üzere temel insani muhtaçlık kalemlerine gelen artırımlara yetişilemiyor. Yükselen döviz kurları ve enflasyon karşısında fiyatlar düzgünce eridi, durum böyleyken yeni yıla girilmesiyle birlikte herkes maaş artırımlarının ne kadar olacağına odaklandı. Birçok işyerinde açıklanan fiyat artışları, TÜİK’in çarşı pazarla hiç uyuşmayan enflasyon sayılarının bile altında kaldı. “Kimsenin sesi çıkmıyor, yaprak kıpırdamıyor, bu hayat pahalılığı ile nasıl yaşamaya devam edilecek” derken birkaç haftadır art geriye pek çok emekçi direnişine şahit olduk. Kurye, kargo, metal, inşaat, sıhhat, dokumacılık üzere kesimlerde çalışanlar birbiri peşi sıra ayağa kalktı: Trendyol, Yemek Sepeti, Farplas, Migros emekçileri ve bayan personellere daha düşük oranlarda yapılan fiyat artırımı sonrası direnişe geçen Alpin Çorap çalışanları bunlardan yalnızca birkaçı.
Bu nizamın en fazla sömürdüğü bayanlar, emeğine hayatın her alanında gereksinim duyulan fakat yoksulluğu ve hayat hengamesini da en şiddetli yaşayanlardan. Hâl böyleyken direnişlerde en ön saflarda bayanları görmemiz hiç şaşırtan değil. Farplas’ta sendikal hakları için gayret eden, gece yarısı fabrikanın çatısına çıkarak iş yerini terketmeyen emekçilerin birden fazla bayandı. Tekrar Migros direnişinde amirlerinin tacizlerine ve sefalet fiyatına karşı bayanlar en ön safta cesurca direndiler ve kazandılar.
Kısacası bayanlar, bu yıl 8 Mart’a kendilerine dayatılan eşitsizliklere ve yoksulluğa karşı ayağa kalkarak giriyor. İş yerlerinde fiyat artırımı için, mahallede fahiş faturalara karşı çabucak devletleştirme için, direniş ve hareketlerde ön saflarda yer alıyor. Tıpkı bundan 105 yıl evvel Rusya’da ekmek ve barış talebiyle sokağa çıkan ve çarlık rejiminin yıkılmasında değerli rolleri olan bayanlar üzere, bugünlerine ve geleceklerine sahip çıkıyor. Şiddete ve sömürüye karşı verilen çaba her geçen gün büyüyor, yeni tecrübeler kazanıyor. Bayanlar zincirlerini kıra kıra geliyor…
AKP iktidarının İstanbul Mukavelesi adımı geçtiğimiz yıla damga vuran adımlardan biri oldu ve sonuç olarak iktidar Sözleşme’den çıktı. Sizce buraya bir geri dönüş mümkün mü?
Biz İstanbul Mukavelesi gündeminde kontratın hangi şartlarda ve neden imzalandığına da işaret ettik birçok vakit. Yıllardır süregiden bayana yönelik şiddetle uğraşın tesirini, mukavelenin kendisinin ve milletlerarası taraflarının ortaya çıkmasında elbette en başa yazmalı. Ancak ülkemiz açısından AKP’nin İstanbul Sözleşmesi’ni imzalaması, üstelik de birinci imzacılarından biri olmasının nedenlerini ayrıyeten ele almalıyız. Bunlardan biri AKP’nin bilhassa memleketler arası arenada kendini parlatma gayreti, başkası ise bununla alakalı olarak AKP’nin iç siyasette iktidarını sürdürecek hareketler yapma gereksinimi idi. Birebir muhtaçlık AKP mukaveleden çekilirken de belirleyici oldu. Yani geçen yıl AKP iktidarını güçlendirmek gayesiyle, Millet İttifakında bir kırılma yaratmak ve gerici tabanını konsolide etmek istedi. Bu nedenle de gerici karakteri ile çok uyumlu bu bayan düşmanı adımı atmaktan çekinmedi. Üstelik daha birkaç gün evvel, hükümetin bayana yönelik şiddet ve cinsel istismarla uğraşta yeni bir devir başlatılacağı “müjdesini” verdiği basın toplantısında, muhafaza kararı olan bayanları bile koruyamadıklarını itiraf etmiş oldular. Bakan Yanık “kadın cinayetlerinde bayanların yalnızca yüzde 8’i muhafaza önlemi aldırmıştı, 92’sinin bu türlü bir talebi yok” dedi. AKP için bayan cinayetleri açık ki başa bela sayılardan diğer birşey söz etmiyor. Münasebetiyle seçim periyoduna giriliyor olsa bile bugün bulundukları noktadan geriye adım atmayacaklardır. Tertip muhalefeti ise İstanbul Mukavelesi gündemi şimdilik popülist bir telaffuz seviyesinde ajandasında bulunduruyor.
Tam da burada bir soru daha yöneltmek isteriz… Sözleşme’den çıkma kararı Millet İttifakı’nın ortaklarından biri olan Saadet Partisi tarafından kendi muvaffakiyetleri olarak sunuldu, bu sürecin mimarı oldukları söylediler. CHP ve İYİP bir yandan AKP’nin adımına reaksiyon gösterirken öbür yandan da ittifak ortağı güya bu açıklamaları yapmamış üzere davrandı. Bu tavrı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Saadet Partisi aile kavramı ortadan kaldıracağı ve sapkınlığa legallik kazandıracağı argümanıyla İstanbul Sözleşmesi’yle daha birinci günden beri kavgalıydı. Bu sebeple Türkiye’nin mukaveleden çekilmesinin mimarı olduklarını söylemeleri ve bu adımı coşkuyla karşılamaları hiç de şaşırtan değil. CHP ve İYİP’in ittifak ortağının bu tavrına karşı sessiz kalması da o denli. Zira sözkonusu ittifakın başından beri AKP “karşıtlığı” dışında, bugün ülkenin şimdiki ve hayati sıkıntılarına karşı ortak bir kelam, tavır ve hareket içerisinde olduklarını görmedik. Hâl böyleyken, AKP’li yıllarda beslenen gericilik ve dinselleştirme ile artan bayana yönelik şiddete karşı, Millet İttifakı’nın laiklikten ve aydınlanmacılıktan yana bir hal almasını beklememek gerekir. Halbuki ki bayanların “kötünün uygununa razıyız”, “AKP gitsin de sonrasına bakarız” edebiyatıyla kaybedecek ne bir günü, ne bir canı, ne de heba edecek yarınları var!
Kadın uğraşı her başlıkta olduğu üzere bu mevzuda da en ileri ve en gelişkin noktayı kendine amaç olarak belirlemek zorunda. Bizim gayemiz hayatta kalmamızı sağlayacak, bayana yönelik şiddeti azaltacak yasal düzenlemelerin ötesinde bayanların saklanmaya, korunmaya gereksinim duymadığı bir ülkeyi kurmaktır. Bu türlü bir talebi hayata geçirmek için gayret eden bir iradeyi gösterebilirsek, bugün de yarın da kazanım elde etmemiz işten bile değil!
Sizin de başta söylediğiniz üzere Türkiye’nin temel gündem şu anda hayat pahalılığı ve faturalar olmuş durumda. Bu süreçte Bayan Dayanışma Komiteleri de çeşitli kentlerde sokak aksiyonları, toplantılar ve etkinliklere imza attı. Hayat pahalılığı ve yüksek faturaların Bayan Dayanışma Komitelerinin böylesine merkezi bir gündemi haline gelmiş olmasının bayanlara has nedenleri var mı?
Bakın geçtiğimiz günlerde, Türkiye’deki tüm KDK’lar ile hayat pahalılığı ve yüksek faturaların hayatlarını nasıl etkilediği üzerine görüş alışverişinde bulunduk. Ortaya çıkan tablo bayanların ne kadar yoksullaştıklarının yanı sıra fakirleşmenin bayana yönelik şiddeti ve baskıyı ne çok arttırdığını, sıhhatlerini nasıl bozduğunu gösteriyordu.
Evde çocuklarının ısınmasını sağlamak için eski eşya ve kıyafet yakan, yalnızca büyüme çağındaki çocukları için süt ve yumurta alan annelerin olduğunu gördük örneğin. Sonra çocukları okula, kocası işe gittikten sonra konutta soğukta oturan, buna karşın yüksek elektrik ve doğalgaz faturaları nedeniyle kocası tarafından müsriflikle suçlanan, şiddet gören, konuttan kovulan bayanlar var. Ya da pahalılık nedeniyle hijyenik ped alamayan, doğum denetim yollarına ulaşmayan bayanlar. Emekli olduğu halde çalışmaya başlayan ve sıhhati bozulan bayanlar, ailelerine yük olmamak için taciz ve istismar korkusuna karşın geç saatlere kadar çalışmak zorunda kalan üniversite öğrencileri var. İşte bu yüzden olsa gerek, mahallelerde örgütlenen fatura itirazlarına bayanların ne kadar çok sahip çıktıklarına, hareketlerde en önde ne derece öfkeli ve içten haykırdıklarına şahit oluyoruz.
Yoksullaşma bayan uğraşının şu andaki kıymetli gündemlerinden biri nitekim de. Bu tabloya karşı sizin bir hareket planınız var mı?
Kadın Dayanışma Komiteleri olarak hakkımız olanı ivedilikle talep etmemiz gerektiğini düşünüyoruz. Her fırsatta, her buluşma ve çalışmamızda, temel insani gereksinimlerin devlet tarafından karşılanması gerektiğini söylüyoruz. Güç bölümündeki özelleştirmelerin bir sonucu olarak karşımıza çıkan fahiş, ödenemeyecek kadar yüksek faturalar hepimizi maddi ve manevi kasvetlere soktu. Bu yüzden karşılığı ödenmeksizin, çabucak artık, güç kesiminde devletleştirme diyoruz.
Kadınlar için devletleştirme yalnızca güç dalı değil, öteki pek çok başlıkta da çok kıymetli ve hatta yaşamsal. Kamusal ve fiyatsız kreş hakkını, yaşlı bakım meskeni hakkını düşünün, HPV aşısı hakkını, kürtaja fiyatsız erişim hakkını sonra. Bu kadarcık şey bile bayanların hayatını ne çok kolaylaştıracaktır düşünün. Lakin biz bugün, yani bu soğuk kış aylarında güç dalında çabucak devletleştirme diyoruz. Zira elektrik ve doğalgaz olmadan ne beslenmek, ne ısınmak, ne de haberleşmek mümkün artık, eğitim ve sıhhat hizmeti almak da mümkün değil. Bu sebeple KDK’lar olarak “Hemen Devletleştirme” başlığında başlatılan imza kampanyasını çok önemsiyoruz. Bu sürecin örgütlenmesinde kapı kapı mesken taramalarına katılıyor, pazar yerleri ve kent merkezlerinde bu haklı talebi yaygınlaştırmaya çalışıyoruz. 8 Mart’ta da “Soygun ve sömürü tertibine karşı bayanlar ayakta! Geliyoruz zincirleri kıra kıra!” sloganı ile hazırlanıyor ve davet yapıyoruz.
Kadın Dayanışma Komiteleri yola çıkalı 1,5 yıl oluyor. Bu süreyi, bu müddet içinde atılan adımları nasıl değerlendiriyorsunuz? İsminde dayanışma vurgusu da yer alan KDK’lar yola çıktığından beri nasıl bir çalışmalar ördü, amaçlarınızın neresindesiniz?
Kadın Dayanışma Komiteleri (KDK), 2020 yılının Eylül ayında yola çıktı. Bayana yönelik şiddete, bayanın her alanda ucuz emek gücü olarak sömürülmesine, gericiliğin her türlü baskısına karşı dayanışma, örgütlülük ve geleceğe sahip çıkma maksatlarını önüne koydu. Mahallelerden işyerleri ve yerleşkelere kadar bayanların olduğu her alanda KDK’lar kurulmaya başlandı. Kuruluşundan bugüne kadar geçen bu bir buçuk yılda birçok başlıkta dayanışma örgütlendi. Pandeminin birinci aylarında mahallelilere maske dikti, İzmir sarsıntısı sonrası yemek ve giysi dayanışması örgütledi, şiddet gören bayanlara türel ve ruhsal takviye sundu, bayanların yeni bir hayat kurmasına yardım etti. Bu çeşit dayanışmalara bayanları yakından ilgilendiren gündemlerde aksiyonların örgütlenmesini, gece yarısı kararnamelerine karşı “Kadınların Kararlarını” tartıştıran toplantılar düzenlemesini, HPV aşısı fiyatsız olsun uğraşını de eklemek gerekir.
Bugün Türkiye’nin birçok vilayetinde sayısı 100’ü aşan Bayan Dayanışma Komiteleri, son aylardaki hayat pahalılığına karşı mahallelerde çorba, süt, hijyenik ped, kışlık kıyafet, okul materyali vb. pek çok muhtaçlığa yönelik dayanışmayı örgütlemeye devam ediyor. Bu açıdan KDK’lar yola çıkarken önüne koyduğu amaçlarda azımsanmayacak bir yol kat etti diyebiliriz. Lakin bizim için bu kâfi değil. Bugün bu dayanışmalar örgütlü bir birliktelik sayesinde, onun eseri olarak ortaya çıkıyor. Bu örgütlü bir ortaya gelişlerin yarın bayanların eşit ve özgür olduğu bir ülkenin kurulmasında ne kadar bedelli olduğunu biliyoruz, bu açıdan çok heyecanlıyız.
Son olarak Türkiye yeniden kritik sayılabilecek bir periyoda giriyor, ülkede seçimler, dünyada savaş konuşuluyor. AKP iktidarı neredeyse tüm dönemeçlerde öne çıkan bayanların çabasının bu süreçteki rolüne, özelde ise Bayan Dayanışma Komiteleri’nin amaçlarına ait neler söylersiniz?
Kadınlar yalnızca AKP Türkiye’sinde değil, dünyada pek çok değerli tarihî dönemeçte öne çıkmışlar. Ekmek arbedesinde da, barış çabasında de aksiyonları epey değerli olmuş. Ülkemizde ise haklar ve özgürlükler uğraşında en değerli dinamikti son yıllarda bayanlar. AKP hükümeti, laiklikle olan hengamesini cumhuriyetin bayanlar için kazanımları üzerinden yapmaya çalıştı. Birçok vakit püskürtüldü bayan düşmanı bu ataklar, lakin bazen de kimi haklarımız törpülendi, elimizden alındı. Bugün bir nafaka düzenlemesi bekletiliyor örneğin AKP’nin yargı paketinde. Bu düzenlemelerde aslında 1926 Uygar Kanunu’ndan kurtulmaya çalışan AKP’nin emeli siyasal islamı Türkiye toplumuna her alanda dayatmak. Gördüğünüz üzere bayanların uğraşında laiklik ve aydınlanma gayreti yeniliğini hiç yitirmiyor ülkemizde.
Kadın Dayanışma Komiteleri eşitsizlikleri, savaşı, karanlığı bu nizamın yarattığını, fakat sınıflar ortadan kalkarsa kalıcı barışın ve eşitliğin sağlanacağını biliyor. Bu nedenle bugün tarihi kazanımlarımıza sahip çıkarken ya da yeni kazanımlar için çaba ederken, bu nizamı değiştirme maksadından de vazgeçmiyoruz. Bugün gündelik hayatlarımızdaki zorluklara karşı birlikte ördüğümüz dayanışma, yarın farklı bir dünyanın, eşit ve aydınlık yarınların kurulmasında değerli olacak. Tüm bu karanlığa karşın bizler umutluyuz, zira birlikteyiz ve bu birlikteliğin neleri değiştirebileceğine her gün tanıklık ediyoruz.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
