Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü’nden uzmanlar, İngiltere York Üniversitesi’nin liderliğinde 258 ırmağı kapsayan dünya ölçeğinde yapılan araştırma kapsamında Ergene Nehri’ni inceledi. Buna nazaran Ergene Irmağı dünyada etkin farmakolojik bileşenler açısından en kirli yüzde 20’lik dilimde yer alırken, sudaki antibiyotik ile ağrı kesici ilaçlarda kullanılan temel aktif unsurların yoğunluğu dikkat çekti.
İngiltere’nin York Üniversitesi öncülüğünde yapılan ve sonuçları ABD merkezli saygın Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) mecmuasında yayımlanan “Dünya Irmaklarındaki İlaç Kirliliği” araştırmasına nazaran 104 ülkede örnek alınan 258 ırmağın dörtte birinden fazlasının, suda yaşayan organizmalar için inançlı olmayan seviyede faal farmakolojik bileşenler barındığı ortaya çıktı. Ayrıyeten araştırma bulguları Ergene Nehri’nin dünyada en kirli yüzde 20’lik dilimde yer aldığını gösterirken, ırmak sularındaki ilaç bileşenlerinin insan sıhhati ve etraf açısından önemli tehlike oluşturduğunu da gözler önüne serdi.
“ARAŞTIRMA BULGULARINA ŞAŞIRMADIK”
Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Turgut Tüzün Onay’ın liderliğinde topladıkları su örnekleriyle katkı sağladıkları araştırmayı kıymetlendiren Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ulaş Tezel, Ergene Nehri’nin faal farmakolojik bileşenler açısından en kirli ırmaklar ortasında yer almasının beklenen bir sonuç olduğunu söylüyor:
“Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü olarak Ergene Irmağı üzerinde uzun yıllardır çalışıyoruz. Bundan birkaç yıl evvel yayımladığımız bir araştırmada ırmağın sanayi atıklarıyla nasıl ağır biçimde kirletildiğini gözler önüne sermiştik. York Üniversitesi’nin liderliğinde 100’den fazla ülkede 258 ırmaktan o ülkelerdeki uzmanların da takviyesiyle örnekler toplandı. Biz de Ergene Nehri’nin dokuz farklı noktasından bu örneklerimizi aldık. Araştırma bulgularına şaşırmadık. Irmağın kirliliği yer yer değişiyor. Kaynağından çıktığında ırmağın suyu inançla içebilecek durumdayken birkaç kilometre sonra çok kirlilik ortaya çıkıyor.”
“ANTİBİYOTİKLERİN IRMAK EKOSİSTEMİNE TESİRLERİ İNCELENMELİ”
Misafir öğretim vazifelisi olarak çalışmalarına Paris Enstitüsü’nde devam eden Doç. Dr. Ulaş Tezel, dünya çapında yapılan araştırmayla Ergene Nehri’nde antibiyotik ile sık kullanılan ağrı kesicilerin temel bileşen unsurlarının ağır görüldüğüne de vurguluyor. Bunun ırmak ekosistemine tesirlerinin daha ayrıntılı bir biçimde araştırılması gerektiğinin altını çizen bilim insanı, “Bu unsurlar ırmak ekosistemlerine tesirleri konusunda araştırmalara devam edilmeli. Bunların ırmakta yaşayan canlıları nasıl etkilediğini anlamalıyız. Bilhassa son yıllarda çok konuşulan antibiyotiklerin suda yaşayan mikroorganizmalar üzerindeki tesiri düzgün incelenmeli” diye konuşuyor.
Doç. Dr. Ulaş Tezel, dünya çapında yapılan araştırmada Ergene Nehri’nin Bolivya, Pakistan ve Etiyopya üzere ülkelerde yer alan su kaynaklarıyla birlikte etkin farmakolojik bileşenler açısından en kirli birinci yüzde 20’lik dilimde bulunduğu bilgisini de paylaşıyor. Bilim insanına nazaran Trakya’da büyük işletmelerce yapılan ilaç üretiminin bu kirlilikte büyük hissesi var.
“Türkiye’de büyük ilaç firmalarının üretimi yüklü olarak Trakya’da toplanmış durumda. Burada üretimin akabinde atıkların idaresinin nasıl yapıldığı incelenmeli. Göründüğü kadarıyla birtakım klasik atık idaresi yaklaşımları ırmağı faal farmakolojik bileşenlerden korumak için kâfi değil. Yeni yaklaşımlar ortaya koymak ve bunu uygulamak yetişmiş insan kaynağı Türkiye’de var. Irmaklarımızı bu şekil atıklardan korumak için gereken tedbirleri almalıyız.”
SUDAKİ AĞIR ANTİBOTİK KAYGI VERİCİ
York Üniversitesi’nin paylaştığı bilgiye nazaran en kirli ırmaklar çoklukla düşük ve orta gelirli ülkelerde bulunuyor. Bu ekonomilerde berbat atık su idaresinin olduğu bölgelerde ırmak sularındaki etkin farmakolojik bileşenler artıyor. Dünya çapında Pakistan, Bolivya ve Etiyopya’daki ırmaklar en kirlileri ortasında yer alırken İzlanda, Norveç ve Amazon yağmur ormanlarındaki ırmaklar en yeterli sonuçlara sahip. Irmaklardaki en yaygın farmakolojik bileşiklerin birçoklarının tesiri büyük ölçüde bilinmiyor. Doğum denetim hapları, antibiyotik, ağrı kesici üzere sık kullanılan kimi ilaçların bileşen hususlarının ırmak canlılarının gelişimini ve üremesini etkileyebileceği öngörülüyor. Bilim insanları bilhassa ırmaklarda artan antibiyotik yoğunluğundan tasa duyuyor.
Doç. Dr. Ulaş Tezel kimdir?
Doç. Dr. Ulaş Tezel Orta Doğu Teknik Üniversitesi’ndeki (ODTÜ) etraf mühendisliği lisans eğitiminin akabinde yüksek lisansına tıpkı alanda ODTÜ’de devam etti. Doktora çalışmalarını ABD’de Georgia Teknoloji Enstitüsü’nde inşaat ve etraf mühendisliği alanında tamamlayan bilim insanı, 2012’den beri Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü’nde araştırmalarını sürdürüyor. Bilhassa Ergene Nehri’nde yaptığı çalışmalarıyla tanınan bilim beşerinin uzmanlık alanları ortasında organik kimyasalların bakteriler tarafından biyotransformasyonu, biyotransformasyon tepkilerinin kimyasal ve genetik düzenekleri ile mikrobiyal ekoloji ve süreç mikrobiyolojisi üzere alanlar yer alıyor.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
