Tiroid bezi hastalıkları, üreme çağındaki bayanlarda epey sık görülüyor. Bilhassa hamilelik devrinde olan ya da bebek sahibi olmak isteyen bayanların sıkça karşılaştığı tiroid meseleleri, bu süreci zorlaştırabiliyor. Lakin denetimleri sistemli ve eksiksiz yaptırmak, takibi yapan hekimlerin tekliflerine harfiyen uymak ve gerekiyorsa gebelik öncesi gerekli ön tedavileri almak, bu büyülü seyahatin tiroid açısından meselesiz atlatılmasına imkan sağlıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Kubat Üzüm, gebelikte sıklıkla yaşanan tiroid sıkıntıları hakkında değerli bilgiler verdi.
Tiroid hormonu bebeğin gelişiminde kıymetli rol oynuyor
Tiroid bezi boynun orta çizgisinde, nefes borusunun çabucak önünde yerleşmiş olan değerli bir endokrin organdır. Üreme çağındaki bayanlarda, tiroid bezi hastalıkları sık görülmektedir. Tiroid hormonları hem gebeliğin problemsiz sürdürülmesi, hem de anne ve bebek sıhhati üzerinde çok değerli rol oynamaktadır. Gebelikte her endokrin bez üzere tiroid bezi de bir ölçü büyür. Tiroid bezi T3 ve T4 olarak isimlendirilen iki hormon salınımından sorumludur. Sağlıklı gebelikte gebeliğin 7.haftasından itibaren T4 artmaya başlar ve 16. haftada en yüksek kıymetlere ulaşır. Bu hormonun artışı, büyümekte olan bebeğin hem zeka gelişimi, hem de beden gelişimi için çok değerlidir. Gebeliğin erken periyotlarında, bebeğin tiroid bezi fonksiyon görmediğinden anneden bebeğe geçen tiroid hormonları bilhassa de bebeğin merkezi hudut sisteminin gelişmesinde değerli rol oynamaktadır. Gebeliğin 16.-17. haftalarında bebeğin tiroid bezi de hormon yapmaya başlar, lakin unutulmamalıdır ki; neredeyse gebeliğin son haftalarına dek anneden bebeğe tiroid hormonu geçişi devam eder.
Gebelerin günlük 200-250 mcg iyot alması önerilir
İyot, tiroid hormonu imali için çok değerli bir husustur ve bebeğin kâfi ölçüde tiroid hormonu yapabilmesi için anneden uygun ölçüde iyot geçişinin olması gereklidir. Gebelikte annenin iyot muhtaçlığı artmaktadır. Bunun yanında ülkemizde iyot eksikliği hala çok değerli bir meseledir. Hem bebeğin sağlıklı gelişimi, hem de annede guatr oluşumunu engellemek için hamilelerin günlük 200-250 mcg iyot alması önerilmektedir. İyot için en değerli kaynak iyottan güçlü tuzlardır. Ayrıyeten tabip denetiminde iyot desteği alınması da gerekebilir.
Bu kriterleri taşıyorsanız…
Eğer bir anne adayı;
• 30 yaşından daha büyükse
• Tiroidi az yahut çok çalışıyorsa
• Guatr yahut Hashimoto tiroiditi üzere bir tiroid hastalığı varsa
• Daha evvelce tiroid ameliyatı olduysa
• Tip 1 diyabet üzere bağışıklık sistemini etkileyen bir hastalığı varsa
• Düşük, erken doğum hikayesi, gebelik kayıpları, gebelikte tansiyon yüksekliği varsa
• Kısırlık (infertilite) tedavisi görüyorsa
• Ailede tiroid hastalığı varsa
• Şişman ise
• İyot eksikliği bölgesinde yaşıyor ise kesinlikle tiroid hormonları ölçülmelidir.
Hipotiroidiye dikkat!
Tiroid bezinin tiroid hormonlarını kâfi ölçüde üretememesine hipotiroidi denir ve gebelikte sık görülen bir durumdur. Öte yandan Hashimoto hastalığı ve daha evvelden geçirilmiş tiroid cerrahilerinden sonra da hipotiroidi sıkça görülür. Şayet anne adayında hipotiroidi teşhis edildiyse vakit kaybedilmeden tedavisine başlanmalı ve gebelik haftasına nazaran önerilen tiroid hormon kıymetlerine ulaşmak hedeflenmelidir. Şayet aşılama ya da tüp bebek üzere yardımcı üreme teknikleri ile gebelik planlanıyorsa, öncesinde tiroid hormonları amaç kıymetlere getirilmelidir.
Daha evvelce size hipotiroidi teşhisi konmuş ve tedavi alıyor iseniz, unutmayın ki gebelik müddetince daha yüksek ilaç dozlarına gereksinim duyulacaktır. Hamile olduğunuzu anladığınız anda günlük ilaç dozunu 25-30 oranında artırmalı ve en kısa müddette bir iç hastalıkları uzmanı yahut endokrinoloji uzmanına başvurmalısınız.
Her 1000 gebeliğin yalnızca 2’sinde hipertiroidi görülüyor
Tiroid bezinin tiroid hormonlarını fazla ölçüde üretmesine ise hipertiroidi denir ve hipotiroidinin tersine her 1000 gebeliğin yalnızca 2’sinde görülür. En sık sebebi Graves hastalığı ( 85-90) olmakla birlikte bazen tiroid nodülleri de hipertiroidiye neden olur. Hipertiroidi belirti ve bulguları, sonluluk, titreme, çarpıntı, terleme, sıcak tahammülsüzlüğü, kilo kaybı, uykusuzluk, dışkılama sayısında artış ve guatrdır. Olağan gebelikte de bu bulgulara sık rastlandığı için fark edilmeyebilir. Ayırıcı teşhiste, tiroid işlev testleri kıymetlidir. Hipertiroidi uygun tedavi edilmediğinde anne ve bebekte istenmeyen olayların gelişmesine sebep olabilir. Annede düşük, plasenta ayrılması, erken doğum, kalp yetmezliği, hipertansiyon, tiroid fırtınası gelişebilir. Prematüre doğum, düşük doğum yükü, meyyit doğuma neden olabilir. Gebelikte hipertiroidisi olan annelerin tiroid testleri, düşük riskinden kaçınmak için sıkı denetim edilmeli, gerekirse tedavisi başlanmalıdır. Hipertiroid bir bayan hamile kalmayı planlıyor ise öncesinde tiroid hastalığı tercihen cerrahi yahut radyoaktif iyot tedavisi ile kalıcı bir tahlile ulaştırılmalı, tiroid hormonları olağana geldikten sonra gebelik müsaadesi verilmelidir.
Gebelikte tiroid hormon fazlalığı süreksiz olabilir.
Gebelikte ayırt edilmesi gereken değerli bir durum da gebeliğe bağlı olarak tiroid hormonlarının süreksiz artması durumudur. Kanda yükselen gebelik hormonunun (beta-hCG) tiroid bezini uyarıcı tesiri vardır ve gebeliğin birinci aylarında bu hormon tesiri ile süreksiz bir tiroid hormon fazlalığı gelişebilir. Gebeliğin 6-8. haftasında ortaya çıkmakta ve gebeliğin 18-20. haftasında bizatihi düzelmektedir. Tüp bebek tedavisi görenlerde, ikiz gebeliklerde görülme sıklığı daha fazladır. Ekseriyetle bulantı, kusma eşlik eder. Bu durumda birçok kere tiroide yönelik bir tedavi gerekmez, serum, vitamin desteği üzere dayanak tedavileri kafidir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
