Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı paydaşlığıyla Burdur’da yer alan Salda Gölü’nün mikrobiyal ekolojisinin belirlenmesine yönelik yürütülen proje tamamlandı. Bu kapsamda birçok istikametten Kızıl Gezegen’e benzeyen Salda Gölü’nden elde edilen bilgiler, NASA (Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi) tarafından Mars araştırmalarında da kullanılabilecek.
Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı iş birliğiyle Burdur’da yer alan Salda Gölü’nde yapılan kapsamlı araştırma sonuçlandı. Buna nazaran mikrobiyal evrimde değerli rol oynayan mikrobiyal tipler keşfedilerek, gölün bu açıdan kapsamlı bir haritası çıkarıldı. Korunması gereken mikrobiyal hassasiyet bölgelerinin de belirlendiği proje sayesinde elde edilen datalar ayrıyeten, NASA (Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi) tarafından Mars’ta devam eden projeler için de nitelikli bilgi bankası olarak kullanılacak.
“ÇOK KIYMETLİ İPUÇLARI BARINDIRIYOR”
Haziran 2021’de başlayarak Aralık 2021’de sona eren projenin paydaşları ortasında yer alan Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Bahar İnce, Salda Gölü’nün mikrobiyolojik açıdan güçlü bir potansiyele sahip olduğunu belirtiyor. Gölün dünya yüzeyinde bakteri cinslerinin evrimini anlamak için çok kıymetli ipuçları barındırdığını da vurgulan Prof. Dr. İnce şunları söylüyor:
“Mikrobiyolojik açıdan epeyce varlıklı bir potansiyele sahip Salda Gölü’nde dünyada mikrobiyal evrimde kıymetli ipuçları barındırdığını düşündüğümüz bakteri familyaları ağır formda yer alıyor. Memleketler arası saygınlığa sahip platformlarda patentlenmek üzere Salda Gölü’ndeki mikroorganizmalara ilişkin birinci gen dizileri elde edildi. Tüm bunlar NASA’nın Mars üzerinde gerçekleştirdiği çalışmalara nitelikli data bankası sağlayacak.”
“SALDA GÖLÜ’NDE ARAŞTIRMA MERKEZİ KURULUYOR”
Prof. Dr. İnce, bu keşiflerle birlikte Salda Gölü’nün muhafaza ve kullanma planlarının gölün mikrobiyal ekolojisini de dikkate alacak genişletilmesi gerektiğini de söylüyor. Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Salda Gölü havzasında bilim araştırma merkezi kurulması kararı aldığı bilgisini de paylaşan bilim insanı, “Bu proje ile birlikte Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Salda Gölü havzasında bilim araştırma merkezi kurulması kararı aldı. Yakın vakitte faaliyetlerine başlaması için hazırlıklar sürüyor. Merkezde disiplinlerarası bilim insanları yer alacak. Ayrıyeten milletlerarası iş birlikleriyle ileri bilimsel araştırma projelerinin yürütülmesi de hedefleniyor. Ülkemizin genç araştırmacılarına katkı sağlayacak bir platform olması da isteniyor” diye konuşuyor.
KAPSAMLI JEOMİKROBİYOLOJİK HARİTALAR ÇIKARILDI
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın proje sonuçlarıyla ilgili hazırladığı basın bilgi notunda Salda Gölü ile bulgular şöyle sıralanıyor:
DNA izolasyon teknikleri örnek çeşidine (su, sediman, mikrobiyal mat, kayaçlardan alınan biyofilm) bağlı olarak optimize edilerek, Salda Gölü’ne özgün 4 farklı protokol geliştirildi.
Gölün bakteriyolojik komünite yapısında ‘Alphaproteobacteria’ üzere mikrobiyal evrimde değerli ipuçları barındırdığı düşünülen familya ağır biçimde görüldü. Bununla birlikte, Proteobacteria şubesinin 6 farklı bölgeden alınan örneklerin birçoklarında öne çıktığı, ‘Firmicutes’, ‘Actinobacteria’, ‘Verrumicrobiae’ üzere pek çok şubeden mikroorganizmanın tespit edildi. Bu sonuçlar, Salda Gölü’nün mikrobiyolojik açıdan epeyce değerli bir potansiyeli olduğunu ortaya çıkardı.
Gölün bütünleşik olarak jeomikrobiyolojik haritası hazırlandı. Salda Gölü’ne ilişkin korunması gereken mikrobiyal hassasiyet bölgeleri tanımlandı. Müdafaa kullanma istikrarı yaklaşımı çerçevesinde hazırlanan mevcut Salda Gölü havza idaresi planının gölün mikrobiyal ekolojisini de dikkate alarak genişletilmesi gerekliliği ortaya kondu.
Uluslararası kabul görmüş platformlarda patentlenmek üzere Salda Gölü’ndeki mikroorganizmalara ilişkin birinci gen dizileri elde edildi. NASA’nın Mars üzerinde gerçekleştirdiği çalışmalara nitelikli data bankası sağlandı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
