Gebelik devrinde annenin yaşadığı gerilim; bebeğin zihinsel gelişimi, fizikî sıhhati ve kişilik yapısına da tesir edebiliyor. Hatta bebeğin ömrünün ilerleyen periyotlarında kronik hastalıklara yatkınlığını artırabiliyor. Bu nedenle gebelik devrinde annelere mümkün olduğunca huzurlu ve gerilimden uzak bir ortam sağlanması gerekiyor ve en büyük vazife ise eşler ile aileye düşüyor. Memorial Sıhhat Kümesi Medstar Topçular Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Müjde Şekeroğu, gebelikte anne adaylarının yaşadığı gerilimin bebeğe tesirleri hakkında bilgi verdi.
Stres anne karnındaki bebeği direkt etkiliyor
Gebelikte yaşanan gerilimin kaynakları farklıdır. Zelzele, sel, fırtına üzere doğal felaketler ya da savaş, terörizm üzere önlenmesi pek mümkün olamayan sebeplerden olabileceği üzere; aile içi şiddet, konutta yahut işyerindeki olumsuz insan bağlarından de kaynaklanabilir. Sebebi ne olursa olsun, gerilim beden istikrarı için bir tehdittir ve vücut özgün şarta geri dönmek için çeşitli yapısal, fonksiyonel ve davranışsal yanıtlar oluşturur. Bu da gelişmekte olan bebeğin zihinsel ve fizikî sıhhati üzerinde olumsuz tesirlere neden olur. Beyin gelişimini olumsuz etkilemenin yanı sıra; erken doğum, bebeğin büyüme suratında yavaşlama, düşük doğum ağrılığı ve bebeğin baş etrafında geri kalma üzere durumlar oluşturabilir.
Stres anne ve bebeği 2 formda etkiliyor
Anne karnında gerilime maruz kalan bebekler üzerinde yapılan çalışmalar, ilerleyen devirlerde duygusal sorunların ve davranış bozukluklarının görülme sıklığının yüksek olduğunu göstermektedir. Prenatal devirde yaşanan gerilim anne ve bebek sıhhatini iki farklı istikametten tesirler. Birincisi gerilim hormonları salgısının artması ile beden direkt etkilenir. İkincisi ise gerilim belirtileri yaşayan annede unsur kullanımı, gebelik denetimlerine gitmeme üzere bilinçsiz davranışlar ile anne ve bebek sıhhati dolaylı olarak etkilenmektedir.
Anne karnındaki bebeğin yaşadığı gerilim ilerleyen periyotlarda şu tablolara yol açabilir:
- Entelektüel aktivite ve sorun çözme yeteneğinde azalma
- Geciken lisan edinimi
- Düşük IQ skorları
- Anksiyete bozukluğu
- Hiperaktivite
- Depresyon
- Otizm
- Şizofreniye yatkınlık
Stresin gebeliğin 12-22.haftaları ortasında yaşanması durumunda etkilenme daha fazla olabilir. Annede artan gerilim hormonları plasentadan geçen kan akımını azaltarak oksijende azalmaya neden olabilir. Olağan şartlarda plasenta annedeki gerilim hormonunun bebeğe geçişini azaltır lakin uzun vadeli devam eden gerilim durumunda plasentada gerilim hormonunu etkisiz hale getiren enzim azaldığından bebeğe geçen hormon ölçüsü artar. Artan gerilim hormonu bebeğin beyninde yapısal değişiklikler yapar ve bireylerin ileri evrelerdeki gerilim cevabında artışa neden olarak psikopatolojik bozukluklara yatkınlığını artırır.
Prenatal gerilim ömrün ilerleyen periyotlarında kronik hastalıklara yatkınlığı artırmaktadır. Epigenetik sistemler yani çevresel şartların hangi genlerin etkin olacağını belirlemesi kişinin dış görünüşünü ve sıhhatini etkilemesine neden olur. Anne karnında yüksek ölçüde kortizole (stres hormonu) maruz kalan bebekte sıhhatsiz gen aktivasyonları olabilir. Mesela kıtlık periyodunda gebelik geçirmiş bir annenin bebeğinde obezite görülme ihtimali çok yüksektir. Zira genleri dış ortamda kıtlık varmış üzere çalışır ve yağ depolamaya eğilimli olur. Yüksek ölçüde gerilim hormonu sağlıklı bağırsak florasını da bozarak bağışıklık sistemini olumsuz tesirler. Son vakitlerde, kordon kanındaki lökositlerdeki telomer uzunluğundaki bir değişikliğin, gebeliğe mahsus gerilim ile bağlı olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Yapılan çalışmalar ile prenatal gerilime maruz kalmanın daha kısa telomer uzunluğuyla alakalı olduğunu tespit edilmiştir. Telomer kısalmasının insan hücresinin ömür uzunluğunun kısalmasında kozmik bir rol oynadığı ve bu durumun da yaşlanma üzerindeki rolleri yapılan çalışmalarla doğrulanmıştır. Yani; anne karnında yaşanan gerilim bedeni yetişkin devrindeki gerilime daha dayanıksız hale getirmektedir.
Özellikle aile içi şiddet ve iletişimsizliğin neden olduğu gerilime maruz kalan anne adayının bebeği ileride güç bir kişilik yapısına sahip olma ihtimali yüksek olduğundan, ailesi ve toplum açısından gerilim nedeni olabilecektir.
Gebelik süreci ve doğum formu, çocukluk ve ergenlik periyodunu, yetişkinlikteki davranış ve duygusal süreçleri, kişilik yapısını, hayatla ve olaylarla baş etme formunu, tüm münasebetlerimizi yani elhasıl tüm insanlık tarihini tesirler. Bu nedenle gebelik devrinde annelere mümkün olduğunca huzurlu ve gerilimden uzak bir ortam sağlamak birey ve toplum sıhhati açısından olumlu sonuçlar doğuracaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
