Dünya yaklaşık 1,5 aydır devam eden Rusya ve Ukrayna savaşını takip ederken; savaş alanında sıhhat hizmetleri ve sıhhat işçisinin ehemmiyeti de öne çıkıyor. Hemşirelerin savaş bölgesinde yalnızca ilkyardım ve yaralılara sıhhat hizmeti vermediğini belirten uzmanlar, savaşın yaşandığı bölgede hemşirelerin ağır gerilim altında ve klinik uygulamalarını mümkün olduğunca en süratli ve en gerçek halde yapmak zorunda olduklarını söyledi. Uzmanlar, her türlü kaosun bir ortada olabildiği savaş ortamlarında vazife yapan hemşirelerin bu türlü karışık bir ortamda birden fazla müdahaleyi gerçekleştirebilmesi için varlıklı bilgi, marifet ve yeterliliğe sahip olmalarının gerekliliğine de dikkat çekti.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, savaş bölgesinde hemşireliğin ehemmiyetine ait değerlendirmelerde bulundu. Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, savaşların insanlık tarihi boyunca iki kabile ortasındaki küçük çaplı çatışmalardan, yeryüzündeki nüfusun çoğunluğunu etkileyen tertipli ordular ortasında geçen dünya savaşlarına kadar sıralanabileceğini söyledi.
21. yüzyılda savaşların, sivillerin günlük yaşantılarını sürdürdükleri ve ekseriyetle çoğunlukta oldukları okulları, sokakları, spor stadyumlarını, otoyolları, bankaları ve alışveriş merkezlerini tehdit ettiğini kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Savaşlarda bomba, nükleer, kimyasal ve biyolojik silahlar kullanılarak çok fazla ölçüde insanın hayatı sonlanmaktadır. Savaşlar günümüz dünyasında baskın, ayaklanma ve terörist akınlar halinde, yüksek teknolojinin yaygın olarak kullanıldığı epeyce karmaşık olaylar haline dönüşmüş, nizamlı orduların birbirleriyle kitle imha silahları kullanmadan, görece direkt yaptıkları konvansiyonel savaşlar hayli azalmıştır.” dedi.
Hemşirelerin savaş ve terör olaylarına hazırlıklı olmaları gerekmektedir
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, sıhhat sistemi içerisinde değerli bir pozisyonda olan hemşirelerin bilhassa savaş ve terör olaylarına karşı hazırlıklı olmalarının ehemmiyetine işaret etti. Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, şunları söyledi:
“Dünyanın rastgele bir yerinde meydana gelen savaş ve terör hücumları, orada çok uzun müddet kapalı kalmamakta, medya aracılığı ve anında erişimle çok geniş kitlelere duyurulmakta, mağdurlarla irtibat kurularak, onlara dünyanın öteki tarafından yardımlarda gönderilebilmektedir. Bu nedenle sıhhat sistemi içinde hemşirelerin, savaş ve terör olaylarına hazır olmaları, sıhhat hizmetlerinin sunumunun kesintisiz ve tesirli bir biçimde devam etmesi için hem ferdî hem de profesyonel olarak niteliklerini geliştirmeleri gerekmektedir. Ayrıyeten savaşlar ve terör aksiyonları, fazlaca insan ömrünü tehdit ettiği üzere sıhhat hizmeti veren kurumlara da ziyan vererek, birinci ve acil hayat dayanağını, hasta transferlerini, ileri tetkik ve tedaviyi ve sıhhat çalışanlarını de olumsuz etkileyerek çaresiz bırakabilmektedir.”
Kadınlar savaşlarda çok kıymetli roller oynadı
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, savaş ve terör olaylarından fizikî, toplumsal ve ruhsal taraftan olumsuz etkilenen bayanların, birebir vakitte dünyanın neredeyse her yerinde yaralı askerlerin, öbür savaş ve terör mağdurlarının bakımında ve tedavisinde kıymetli rol oynadıklarını hatırlattı.
Florence Nightingale ve hemşirelik mesleği
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, Florence Nightingale’in Kırım Savaşı’nda (1854), bayanların yürüttüğü bakım hizmeti ile hasta ve yaralı askerlerin sıhhatlerini olumlu tarafta etkilemesinin hemşirelik mesleğinin miladı olarak nitelendirildiğini kaydetti. Akgün, Kırım Savaşı’na 25 bin İngiliz askerinin katıldığını, bunların 18 bini dizanteri, kolera, beriberi, yüksek ateş, kalabalık ömür alanları, pis hastane ortamı, yetersiz yiyecek, makus hasta bakımı üzere nedenlerle hayatlarını kaybettiğini söyledi.
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Florence Nightingale’nin etrafa yönelik yaptığı düzgünleştirici uygulamalar ve tuttuğu istatistiklerde, etraf sanitasyonu, ferdî hijyen, el yıkamanın ehemmiyeti üzere hasta bakımı uygulamaları, mortalite suratını 42’den 2.2’ye düşürmüştür. Tekrar Birinci Dünya Savaşı’nda 10 binden fazla hemşire savaşta vazife almış, dört yılda 260 hemşire hayatını yitirmiştir. Belçika Hastanesi’nde II. Dünya Savaşı’nda ise ateş altında vazife yapan 1600 hemşirenin 210’u hayatını yitirmiştir. Vietnam savaşına katılan 7 bin 500 hemşire, kurşunla yaralanan, yanık ve tropikal hastalığı olan askerlere bakım vermiştir. Hemşirelik bakımı ve tıbbi gelişmeler ile enfeksiyon suratı I. Dünya Savaşı’nda 29.3 iken, Kore Savaşı’nda 26.3’e, Vietnam Savaşı’nda 19.0’a kadar düşüş göstermiştir.” diye konuştu.
Ülkemizde hemşirelik hizmetlerinin geçmişi
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, ülkemizde hemşirelik hizmetlerine duyulan ihtiyacın Trablusgarp Savaşı’nda (1911) askerlerin ağır kayıp vermesi ve yaralılara sıhhat hizmetlerinin gereğince verilmemesi nedeniyle gün yüzüne çıktığını ve acil tedbir alınmasına karar verildiğini söyledi. Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Bu hedefle 1911’de Hilal-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) tarafından, Dr. Besim Ömer Paşa’nın dayanağıyla, 6 ay müddetli birinci hemşirelik kursu açılmıştır. Buradan mezun hemşireler Balkan ve I. Dünya Savaşı’nda vazife yapmıştır.” dedi.
Acil durumlara gerçek ve aktif bir halde müdahale etmeliler
Savaş ve terör olayları karşısında hemşirelere çok değerli sorumluluklar düştüğünü söz eden Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Saldırı durumunda hemşireler, afetlere emsal halde acilen sığınmacılar, yaralı askerler, hamile ve çocuklar, yaşlılar üzere riskli kümeleri belirleyerek, her türlü yaralanma sebebiyle oluşan travma, yanık, kanama üzere acil durumlara gerçek, aktif, süratli bir halde müdahale etmekle sorumludurlar.” dedi.
Sadece ilkyardımda bulunmuyorlar
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, hemşirelerin kriz periyodunun geçmesinin akabinde beslenme, giyinme, hijyen ve barınma üzere temel yaşamsal gereksinimlerin giderilmesi ile ilgili dertleri gidermek için çeşitli bilgi, yetenek ve tecrübe gerektiren alanlarda hemşirelik hizmetlerini sürdürdüğünü kaydetti.
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Savaşta ve terör olaylarında, hemşirelik hizmetlerine rehberlik edecek planlar uygulanırken, hemşirelerin uzun çalışma saatleri ve kuvvetli çalışma şartları ile ortamın mümkün özellikleri de dikkate alınmalıdır.” dedi.
Hemşirelere birçok misyon düşüyor
Savaş ve terör olayları karşısında hemşirelere düşen esas rol ve sorumluluklara da değinen Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, şunları söyledi: “Diğer ünitelerle birlikte askeri operasyonun olduğu bölgeye, süratli bir biçimde hareket etmek ve bu sürate uygun hazırlık yapmak, hayati risk tedbirlerini almak kıymetli. Hemşireler ayrıyeten taarruz anında birinci ve acil hayat dayanağı sağlamak, ileri bakım ve takviyeye ihtiyaçları olan yaralıların nakillerini düzenlemek, hastaların bakım ihtiyaçlarını belirleyerek uygun bakım planını planlamak, hemşirelik bakım ve tedavisini standartlara nazaran uygulamak, hafif yaralıların bakımlarını yaparak olabilecek en kısa vakitte askerlerin savaş bölgesine ve sivillerin de günlük yaşantısına devam etmesini sağlamaktan sorumludurlar.”
Savaş yahut terör olayları sonucu çok sayıda temiz insanın ağır yaralandığını ya da ömürlerini kaybettiklerini belirten Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Hemşireler, bu üzere sıkıntı ve ağır durumlarla karşı karşıya kalabileceklerini ve bu türlü ortamların zorluklarını âlâ bilmeli, duygusal açıdan çok zorlayıcı durumlara karşı kendilerini hazırlamalıdır. Zira savaş ve terör ortamında belirsizlikler hakimdir ve şartlar çabuk değişmektedir. Sıhhat grubu üyelerinin süratli değişen şartlara çabucak ahenk sağlamaları ve hastanelerin farklı ünitelerinin koordineli olarak çalışmaları gerekmektedir. Hemşirelerin bu türlü kritik vakitlerde problemlere tahlil bulma yeteneklerinin ve bağlantı marifetlerinin de uygun olması gerekmektedir.” dedi.
Her türlü ortama ahenk sağlama marifetine sahip olmalıdır
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, savaş ve terör ortamının bir taraftan teknolojik imkanların kullanılamadığı, eski teknoloji ile sıhhat hizmetlerinin yürütüldüğü, materyal, araç ve gereç kısıtlılığı yaşanabilecek alanlar olabileceği üzere son teknoloji ile donanımlı sahra, gemi hastanelerinde hizmet verilen, uzman hekimlerin uydu ilişkisi ile ameliyat takımını yönlendirdiği, ambulans uçaklarda durumu kritik yaralının her türlü tıbbi teşebbüs ve hemşirelik bakımının devam ettirilerek naklinin yapıldığı yerler olabileceğini tabir etti. Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, “Hemşirelik hizmetleri, bu açıdan her iki duruma da ahenk sağlayacak bilgi ve marifet yeterliliğine sahip olmalıdır.” dedi.
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, hemşirelerin başka tüm sıhhat çalışanlarından farklı olarak hem grup üyelerinin istedikleri tıbbi teşebbüslerin başarılmasından hem de yara bakımı, enfeksiyon takibi, pre-postoperatif bakım, ağrı idaresi, rehabilitasyon eğitimi üzere bakım teşebbüslerinin uygulanmasından sorumlu olduklarını söyledi.
Bilgi, marifet ve yeterliliğe sahip olmaları önemli
Dr. Öğretim Üyesi Meftun Akgün, savaşın yaşandığı bölgede hemşirelerin ağır gerilim altında ve klinik uygulamalarını mümkün olduğunca en süratli ve en gerçek biçimde yapmak zorunda olduklarını belirterek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Dolayısıyla bu türlü karışık bir ortamda birden fazla müdahaleyi gerçekleştirebilmesi için varlıklı bilgi, maharet ve yeterliliğe sahip olmaları da gerekmektedir. Ayrıyeten hemşireler savaş ve terör mağduru ile birinci karşılaştığı olay yerinde acil ömür takviyesi anından, tıbbi bakım ve tedavinin takip edildiği hastane ortamı ile rehabilitasyon ve topluma ahenk basamağında da gerekli eğitim ve irtibatı sağlamalıdır. Bu nedenle hemşirelik uygulamaları, özel bilgi, marifet ve kompleks müdahaleler gerektirmektedir.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
