Sivil Toplum ve Medya Çalışmaları Derneği ‘Sivil Toplumun Geleceği’ raporunu açıkladı. STK’ların mevcut durumunu tüm taraflarıyla kıymetlendiren rapordan çıkan sonuca nazaran, aksiliklere karşın STK’ların motivasyonu hala çok yüksek.
‘Sivil Toplumun Geleceği’ raporu:
STK’LAR GELECEKTEN TELAŞLI FAKAT MOTİVASYONLARI YÜKSEK
Rapor, hemşehri derneklerinden meslek örgütlerine, Türkiye’nin dört bir yanındaki 552 STK’nın üyeleri, ayrıyeten kanaat başkanları ile siyasi aktörlerin görüşlerine yer veriyor
Etraf, politik kutuplaşma alanı olmadığı ve tüm kitlelere yayıldığı için, etraf örgütleri baskıdan azade.
STK’larda ümitsizlik arttı, sebebi Türkiye’nin siyasi iklimi. STK’ların uyguna gideceğini düşünenler yüzde 29.2
Sivil toplumun tesir alanı daraldı, fakat Türkiye’nin toplumsal problemlerinin tahlilinde savunuculuk yapma motivasyonu sürüyor. Oran yüzde 91.9
STK’ların fonksiyonlarını yerine getirebilmesi içinse yasal, finansal ve siyasi ortamın uygunlaştırılması önemli
Sivil Toplum ve Medya Çalışmaları Derneği, Sivil Toplumun Geleceği Projesi kapsamında hazırladığı ‘Sivil Toplumun Geleceği’ raporunu açıkladı. Sivil toplum kuruluşlarının (STK) mevcut durumunu tüm taraflarıyla pahalandıran raporla, problemlerin saptanması, kapasitenin geliştirilmesi, tesir gücünün artırılması, farkındalık yaratılması ve tahlillerle birlikte gelecek perspektifi sunulması amaçlanıyor.
Rapor için hemşehri derneklerinden meslek örgütlerine, hayır kurumlarından siyasi yönelimli derneklere kadar, 79 vilayetteki 552 sivil toplum kuruluşunun üyeleriyle görüşüldü. Proje kapsamında ayrıyeten kanaat liderleri ve siyasi aktörlerin görüşleri alındı. Altı ana başlık altında, sivil toplumun geçmişi, mevcut hali, kurumsal ve ferdî motivasyonları, siyasi iklimin sivil topluma tesiri, sivil toplumun sıkıntıları ile ilgili sivil toplum çalışanlarının fikirleri ve yaklaşımları incelendi.
Araştırmaya nazaran, sivil toplum iştirakçilerinde motivasyonu yüzde 91.9 ile hala yüksek. Fakat etkinlik, tesirlilik ve kurumsal kapasite bahislerinde büyük bir yetersizlik hissi yaygın. Etkinliğin düşük olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 78.6, azaldığını savunanların oranı ise yüzde 52.6. Kurumsal kapasite, diyalog ve iş birliği ile tesirlilik konusunda karamsarlar yüzde 50’ye yakın.
STK’LARIN GÜCÜ ARTIRILMALI
Raporun, kapsamı ve tekniği açısından mevcut durumu ortaya koyan kıymetli bir çalışma olduğunu söyleyen Proje Uzmanı Emine Uçak, Türkiye’de sivil toplum örgütlerinin gelişmiş demokratik ülkelerde üstlendiği fonksiyonu yerine getirebilmesi için yasal, finansal ve siyasi ortamın güzelleştirilmesi gerektiğini belirtti.
Uçak şu değerlendirmede bulundu: “Sivil toplumda artan ümitsizliğin sebebi, siyasi iklimin yansıması olarak görülebilir. Türkiye’de sivil toplum bilhassa 2002 sonrası AB ahenk süreciyle güçlendi ve demokratikleşmenin değerli bir sistemi haline geldi. Kamunun hem kararlara iştirak hem de savunuculuk manasında sivil topluma daha geniş yer verdiği bir periyot yaşandı. Lakin bilhassa 2016 sonrasında sivil alan giderek daralmaya başladı.”
ÇEVRECİ STK’LAR POLİTİK KUTUPLAŞMADAN UZAK
Araştırmanın analisti, siyaset bilimci Nezih Onur Kuru ise yaptıkları araştırmada STK’lara yönelik baskı ve engelleme konusunda iştirakçilerin ikiye ayrıldığını açıkladı. Sonuçlara nazaran, yüzde 52.8’lik bir kesim baskı olmadığını düşünürken, geri kalan kısım baskı olduğunu belirtiyor. Baskı ve engellemeler konusunda aktivist mücadelegerektiren ve hükümet baskısına daha çok maruz kalan savunucu küme hariç, tüm kümelerde baskı yok, diyenler çoğunlukta.
Kuru şunları söyledi: “Çevrecilik yükseldikçe, baskı var diyenlerin oranının düşmesi kayda bedel bir bulgu. İştirakçilerin genelinde sivil toplumda bulunmayı gerilim kaynağı görmeyenlerin oranı yüzde 48 iken bu oran üst seviye çevrecilik hassasiyeti görenlerde gerilim hissetmeyenlerin oranı yüzde 53’e yükseliyor. Bu kümede sivil toplumu gerilim kaynağı görenlerin oranı yalnızca yüzde 13.6 düzeyinde. Etraf konusunun şimdi politik kutuplaşmanın bir alanına dönüşmemiş olması ve tüm kitlelere yayılması ise bu alanı baskıdan daha azade kılıyor.”
Kuru kelamlarını şöyle sürdürdü: “Baskı konusunda ise ideolojik bağlılık ayrıştırıcı bir faktör olarak göze çarpıyor. Dindarlık ve milliyetçilik arttıkça baskı var diyenler azalırken, toplumsal demokratlık ve feminizm arttıkça baskı hissedenlerin oranı artıyor. Seküler kurumlarda çalışanlarda baskı olduğunu düşünenler yüzde 50’yi aşsa da baskı ve mahzur yok diyenlerin yüzde 47.5’i bulması kıymetli. Bayanlarda, gençlerde, eğitim seviyesi daha yüksek olanlarda baskı ve manilerin var olduğunu söyleyenler daha yüksek.”
STK’LARIN MAKSADI MUHALEFET DEĞİL
Sivil toplumun beş yıl öncesine nazaran tesirinin arttığını düşünenler yüzde 35 iken, ne arttı ne eksildi, diyenlerin oranı ise yüzde 32.4. Rapora nazaran, sivil toplumda bulunma sebebi olarak toplumsal sorumluluğu belirtenlerin oranı her kümede yüksek. Yarar yaratma da emsal biçimde sivil toplumda bulunma sebebi olarak sıkça dillendirilen bir başka motivasyon.
Dindar ve seküler kuruluşlarda çalışanlar ortasında daha klâsik ile daha rasyonel motivasyonlar konusunda farklılaşma var. Dindarlarda hayırseverlik, ahlak ve vicdan öne çıkarken, sekülerlerde toplumsal sorumluluk, toplumu dönüştürme, hak savunuculuğu üzere motivasyonlar daha besbelli. Muhalefet yapma ise tüm kümelerde en art planda kalan sebeplerden.
KADINLAR STK’LARA İNANIYOR, GENÇLER ÜMİTSİZ
Gençlerdeki motivasyon ve iyimserliğin öbür yaş kümelerine kıyasla daha az yaygın olduğu gözlemleniyor. Sivil toplumun tesiri ise bayanlar ve gençlerin ayrıştığı bahis. Bu bahiste bayanlar ortasında optimistlik öne çıkarken, gençlerde temkin ve karamsarlık ağır basıyor. Sivil toplumun gelecekteki tesiri konusunda optimist bayanların oranı yüzde 35.2. Bu oran erkeklerde yüzde 24.2’ye düşüyor. Tıpkı oran gençlerde yalnızca yüzde 14.6.
Sivil toplum faaliyetlerinin toplum üzerindeki tesiri konusunda sivil toplumu tesirli görenlerin oranı bayanlarda yüzde 41.8. Etkisiz görenler yüzde 15.2’de kalıyor. Bu oranlar erkeklerde yüzde 26.9 ve yüzde 31.3. Gençlerde sivil toplumun tesirli olduğunu düşünenler yalnızca yüzde 17.1. Etkisiz görenler yüzde 24.4. Sivil toplumun gelecekteki tesiri konusunda bayanlar tekrar optimist ve bunun oranı yüzde 35.2. Bu oran erkeklerde yüzde 24.2’ye düşüyor. Birebir oran gençlerde yalnızca ise 14.6.
STK’LAR NE UMUTLU NE UMUTSUZ!
‘Sivil Toplumun Geleceği’ raporunda, bir yıl içinde sivil toplumun düzgüne gideceğine yönelik umutla ilgili şu tablo kelam konusu: Umutlu olanlar yüzde 29.2, ne umutlu ne umutsuz olanlar yüzde 40, hiç umutlu olmayan yüzde 30.8. Meslek/sektör eksenli kümede karamsarlık başka kümelere kıyasla daha hakim. Derinleşen ekonomik buhranla birlikte bu kümede sivil toplumun düzgüne gidebileceğini düşünmeyenler çoğunlukta. Genel olarak sivil toplumun tüm kesitleri ümitli olmaktan uzak görünüyor.
ÇALIŞANLARIN MADDİ ŞARTLARI YETERSİZ
Çalışanlar için maddi şartlar kâfi bulunmasa da sivil toplumda bulunma memnuniyeti ve duygusal tatmin yüksek. İnsan kaynağı da kâfi görülüyor.
Toplumsal yarar ve vicdani tatmin motivasyonunun yüksek olduğunu bildiğimiz savunucu, himayeci, özörgüt ve hayırsever kümelerinde sivil toplumda bulunma memnuniyeti daha yüksek. Bu durum duygusal tatmin için de geçerli. Ama meslek/sektör eksenli kümede şad olanların oranı düşüyor.
STK’LARIN DEVLET TEŞVİKİNE GEREKSİNİMİ VAR
Ekonomik kriz ile siyasal ve toplumsal alanlarda özgürlükler ve bunun sonucu olarak aktifliğin azaldığına dair algı güçlendi. Bütçe ve kurumsal-toplumsal dayanak bulamama problemleri ön plana çıkıyor. Ekonomik açıdan daha az sorun yaşayan hayırsever ve meslek/sektör eksenli kümeler hariç, tüm kümelerde bütçe birinci sırada.
Çalışma, sivil toplumun alanı daralmasına karşın Türkiye’nin toplumsal meselelerin tahlilinde savunuculuk yapma motivasyonunun hala devam ettiğine işaret ediyor. Lakin bilhassa hem finans kaynağı hem de insan kaynağı açısından sıkıntılar var. Bu noktada devletin teşviklerine muhtaçlık var; bu dayanağın ve düzenlemelerin tüm kurumlar için eşit derecede uygulanması, ilkesel ve etik olarak hareket edilmesi değerli.
Sivil toplumun kendi içinde de demokratikleşmesi, kapsayıcılığı ve karar sistemlerinin genişlemesi kritik. Bilhassa genç jenerasyonların sivil alanda gelecek görmesi açısından bunlar hayati değer taşıyor.
ARAŞTIRMA METODU
● Araştırma kapsamında 79 vilayetten toplam 552 iştirakçi ile görüşüldü
STK’ların dağılımı şöyle:
-Hemşehri/sosyalizasyon (96 kuruluş)
-Himayeci (89 kuruluş)
-Hayırsever (81 kuruluş)
-Savunucu (68 kuruluş)
-Özörgütçü (66 kuruluş)
-Uzman (66 kuruluş)
-Meslek/sektör eğilimli (44 kuruluş)
Grupların kendilerini söz ettikleri ideolojik kimlikler:
– Dindar (110 kuruluş)
– Seküler (160 kuruluş)
-Karma (282 kuruluş)
Yaş kümesi ve cinsiyet dağılımı:
-16-29 yaş kümesinde yer alan iştirakçi oranı yüzde 7.4
-30-49 yaş kümesi yüzde 48.4
-50 yaş üstü iştirakçiler ise yüzde 44.2
-Cinsiyet dağılımında ise erkekler çoğunlukta yüzde 69.9
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
