Yapay zeka kavramıyla bir arada hayatımıza giren makine tahsili, kabaca varsayım bilimi olarak tanımlanıyor. Uzmanlar, günümüzde hiçbir makine öğrenmesi ya da derin öğrenme usulünün, genel yapay zekanın son amacına ulaşamadığına dikkat çekiyor. Uzmanlar, belli bir vazifesi gerçekleştirmek için makul bir dizi talimat içeren yazılım rutinlerinin elle kodlanmak yerine, makinenin, kendisine misyonun nasıl gerçekleştirileceğini öğrenme yeteneği veren büyük ölçüde data ve algoritmalar kullanılarak eğitildiğini belirtiyor. Uzmanlar, eğitim alanındaki temel makine tahsili uygulamalarını da uyarlanabilir öğrenme, verimliliği artırma, öğrenme analitiği, varsayıma dayalı analitik, şahsileştirilmiş öğrenme ve kıymetlendirme olarak sıraladı.
Üsküdar Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Yazılım Mühendisliği Kısım Lideri Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, makine tahsili kavramına ait değerlendirmede bulundu.
Yapay zeka, 6 disiplinden oluşuyor
Yapay zeka kavramının altı farklı disiplinden oluştuğunu belirten Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, bunları şöyle sıraladı:
– Doğal lisan işleme
– Bilgi temsili
– Otomatik akıl yürütme: Soruları cevaplamak ve yeni sonuçlar çıkarmak için saklanan bilgileri kullanır.
– Yeni şartlara ahenk sağlamak ve örüntüleri tespit: İddia etmek için makine tahsili.
– Bilgisayarlı görü: Objeleri algılama hedefiyle.
– Robotik: Objeleri manipüle ve hareket ettirmek.
Makine tahsili nedir?
Genel bir yapay zeka oluşturmak için bunların hepsini birden yapabilecek bir algoritmaya muhtaçlık olduğunu kaydeden Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, “En temel manasıyla makine tahsili, bilgileri ayrıştırmak, işlenmiş datalardan genelleştirilebilen bilgiler çıkartmak ve akabinde dünyadaki bir olgu hakkında belirlenim ve varsayımda bulunmak için çeşitli istatistik, lineer cebir, diferansiyel denklem tabanlı algoritmaların geliştirilmesine dayalı bir alandır. Bu nedenle, belli bir misyonu gerçekleştirmek için belli bir dizi talimat içeren yazılım rutinlerini elle kodlamak yerine, makine, kendisine vazifenin nasıl gerçekleştirileceğini öğrenme yeteneği veren büyük ölçüde bilgi ve algoritmalar kullanılarak eğitilir.” dedi.
Makine tahsili, varsayım bilimidir
Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, makine tahsili yaklaşımları ortasında, karar dayanak makinası tahsili, rastgele ağaç, tümevarımsal mantık programlaması, kümeleme, bayes ağları üzere yaklaşımların yer aldığını söyledi.
Derin öğrenme, makine öğrenmesinin alt kümesidir
Makine tahsili ile derin öğrenme ortasındaki farklara değinen Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, şunları söyledi:
“Bu bağlamda, günümüzde hiçbir makine öğrenmesi ya da derin öğrenme yolu, genel yapay zekanın kesin maksadına ulaşamamıştır. Makine tahsili kabaca iddia bilimidir. Makul bilinenler (özellikler) verildiğinde, birtakım bilinmeyenleri (hedefleri) iddia etmek istersiniz. Derin öğrenme ise makine öğrenmesinin bir alt kümesi olmakla birlikte, daha özelleşmiş ve yüksek hesaplama gücü gerektiren yötemleri içerir. Kavramların hiyerarşik olarak öğrenildiği bir makine tahsili alt alanıdır. Evvel en kolay kavramlar ortaya çıkar, akabinde daha kolay kavramların üzerine inşa edilen daha karmaşık kavramlar gelir. Ekseriyetle bu, kolay bir katmanlı kavramlar hiyerarşisine yol açar. Örneğin manzaralar pikseller kullanılarak tanımlanır. Bunlar, yüzler, lastikler, yapraklar vb. üzere çeşitli hallerin oluşumuna yol açan motiflere/kenarlara yol açar. Müzik de benzeri halde hiyerarşik olarak vuruşlardan, ölçülerden ve kısımlardan oluşur. Lisan; karakterler, fonemler, heceler, sözler, tabirler, cümleler ve paragraflardan oluşur.
Sosyo-politik ağlar; bireylerden, ailelerden, topluluklardan, köylerden/kasabalardan/şehirlerden, illerden/eyaletlerden, milletlerden ve ulus bloklardan oluşur.
Derin öğrenme çok güçlü bir fikirdir
Fizyolojik sistemler; beslenme yahut sirkülasyon üzere tüm fizyolojik fonksiyonları yerine getiren hücreler, dokular, organlar ve organ sistemlerinden oluşur. Gördüğünüz üzere, derin öğrenme, yani hiyerarşik kavramsal tabanlı öğrenme fikri, çok güçlü ve genel olarak uygulanabilir bir fikirdir. Derin öğrenmenin son muvaffakiyetinden, büyük ölçüde bilgiyle öğrenilen derin hudut ağlarının aktifliği ile birlikte derin öğrenmenin genel uygulanabilirliği sorumludur.”
Derin öğrenme daha karışıktır
“Makine tahsili, uygulamanıza, işlediğiniz dataların boyutuna ve çözmek istediğiniz sorunun çeşidine nazaran seçebileceğiniz çeşitli teknikler ve modeller sunar.”diyen Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, şunları söyledi:
“Başarılı bir derin öğrenme uygulaması, modeli eğitmek için çok büyük ölçüde bilgi (binlerce görüntü) ve bilgilerinizi süratli bir biçimde işlemek için GPU’lar yahut grafik sürece üniteleri gerektirir. Makine tahsili ve derin öğrenme ortasında seçim yaparken, yüksek performanslı bir GPU’nuz ve çok sayıda etiketli verinizim olup olmadığını göz önünde bulundurulur. Bunlardan rastgele birine sahip değilseniz, derin öğrenme yerine makine tahsilini kullanmak daha mantıklı olabilir. Derin öğrenme ekseriyetle daha karmaşıktır, bu nedenle sağlam sonuçlar elde etmek için en az birkaç bin imgeye gereksiniminiz olacaktır. Yüksek performanslı bir GPU’ya sahip olmak, modelin tüm bu manzaraları tahlil etmesi için daha az vakit alacağı manasına gelir.”
Eğitim alanında kullanılan makine tahsili uygulamaları
Doç. Dr. Türker Tekin Ergüzel, eğitim alanındaki temel makine tahsili uygulamaları hakkında da şu bilgileri verdi:
Uyarlanabilir Öğrenme: Bir öğrencinin performansını gerçek vakitli olarak tahlil eder ve bu datalara dayalı olarak öğretim tekniklerini ve müfredatı değiştirir. Şahsileştirilmiş bir iştirak sağlamaya yardımcı olur ve daha güzel bir eğitim için bireye ahenk sağlamaya çalışır. Yazılım, öğrencinin izlemesi gereken öğrenme yollarını önermede yardımcı olur. Öğrenciler, gereçlerden teklifler ve yazılımdan öteki öğrenme metodolojileri alırlar.
Verimliliği Artırma: Daha uygun içerik ve müfredat tertibi ve idaresi yeteneğine sahiptir. İşi buna nazaran ayırmaya ve herkesin potansiyelini anlamaya yardımcı olur. Bu, hangi çalışmanın öğretmen için en uygun olduğunu ve öğrenci için neyin işe yaradığını tahlil etmeye yardımcı olur. Öğretmen ve öğrencilerin işlerini kolaylaştırır. Bu birebir vakitte iştiraki ve iştirake ve öğrenmeye olan isteği/motivasyonu arttırır. Böylelikle eğitimin verimliliği artırılır. Ayrıyeten sınıf idaresi, zamanlama vb. vazifeleri tamamlayarak eğitimcileri daha verimli hale getirme potansiyeline sahiptir. Böylelikle eğitimciler, yapay zeka ile elde edilemeyen ve insan dokunuşu gerektiren misyonlara odaklanmakta özgürdür.
Öğrenme Analitiği: Birçok vakit öğretmen de öğretirken takılabilir. Bu nedenle, içgörüler ve öz, öğrenciler tarafından tam olarak anlaşılmamaktadır. Öğretmen, öğrenme analitiği ile bilgilere ait içgörü kazanabilir. Milyonlarca içerik ortasında geçiş yapabilir, onu yorumlayabilir ve akabinde ilişkiler ve sonuçlar çıkarabilir. Bu, öğretme ve öğrenme sürecini olumlu istikamette etkileyebilir. Bunun dışında, öğrenme analitiği, öğrencinin izlemesi gereken yolları önerir. Öğrenciler, bu yazılımdan gereçler ve başka öğrenme metodolojileri ile ilgili teklifler alarak yarar sağlayabilirler.
Tahmine Dayalı Analitik: Eğitimde iddiaya dayalı analitik, büsbütün öğrencilerin zihniyetini ve gereksinimlerini bilmekle ilgilidir. Gelecekte olabilecek şeyler hakkında sonuçlar çıkarmaya yardımcı olur. Sınıf testleri ve yarıyıl sonuçları ile hangi öğrencilerin imtihanda başarılı olacağı ve hangi öğrencilerin zorlanacağı anlaşılabilir.Bu sayede öğrenciye daha yeterli bir halde yardımcı olunabilir ve zayıf olduğu hususlar üzerinde çalışabilir.
Kişiselleştirilmiş Öğrenme: Özelleştirilebilir ve kişisel ihtiyaçlar bu sayede halledilir. Bu eğitim modeli sayesinde öğrenciler kendi öğrenmelerine rehberlik edebilirler. Kendi suratlarına sahip olabilirler, ne öğrenecekleri ve nasıl öğrenecekleri konusunda kararlar alabilirler. İlgilendikleri hususları, öğrenmek istedikleri öğretmeni ve takip etmek istedikleri müfredatı, standartları ve modeli seçebilirler.
Değerlendirme: Makine tahsili sonucu geliştirilen şablon, öğrenci ödevlerini ve imtihanlarını bir beşerden daha gerçek bir biçimde derecelendirmek için kullanılır. Yeniden de insanlardan kimi girdiler gerekir. Lakin, daha yüksek güvenilirlik ve düşük yanılgı mümkünlüğü olduğundan, bir makine işi yaptığında en gerçek ve hassas sonuçların geçerliliği ve güvenilirliği daha yüksek olacaktır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
