Tüm dünyada kolon kanserine dikkat çekmek ve hastalık hakkında farkındalık oluşturmak üzere her yıl Mart ayı “Dünya Kolon Kanseri Farkındalık Ayı” olarak kabul ediliyor. Bu hastalık hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın anlattı.
Dünya Kolon Kanseri Farkındalık ayı nedeniyle, Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın ile bir söyleşi gerçekleştirildi. Sn.Yalçın hastalıkla ilgili pek çok bilgi paylaşırken, dikkat edilmesi gereken konuların da altını çizdi.
Kolon kanserinin erkeklerde akciğer ve prostat kanserlerinden, bayanlarda ise göğüs ve akciğer kanserlerinden sonra en sık görülen üçüncü kanser çeşidi olduğuna dikkat çeken Hacettepe Üniversitesi Kanser Enstitüsü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şuayib Yalçın “Kolon kanseri Türkiye’de her yeni görülen 100 kanser olayının 9’unu oluşturmaktadır. Kolorektal kanserler, kanser vefatlarında de 3. Sırada yer alır. Bu kanser insanlarda yaklaşık ince barsak ile anus arsında yer alan sindirim ve boşaltım sistemimizin son 1,5-2 m2’lik kısmını oluşturan sindirim sistemimizin boşaltım ve sıvı emiliminden sorumlu olan kalın bağırsağın iç epitelinden köken alan bir kanser tipidir. Bu kanserin 90’ı 40 yaşından sonra görülür. Erkeklerde bayanlara nazaran biraz daha fazla görülür. Klinik araştırmalarda ortalama 61 yaş civarında görüldüğü tespit edilse de, gerçek hayatta en sık görülme yaşına baktığımızda bu ortalama 70 yaş civarındadır.” dedi.
Kolon kanserinin en sık görünen tipinin kolon adeno kanser olduğunu vurgulayan Yalçın; “Kalın bağırsakta bilhassa dışkının ağırlaşmasıyla birlikte bu bölgede oluşan inflamasyon sonucu kolon kanseri gelişiyor. Evvel polipler oluşuyor ve çoğunlukla kolon kanserleri uzun yıllar içinde bu polipler yerinde gelişiyor. Oluşan polipler vakitle hücrelerin form değiştirmesiyle kansere dönüşüyor. Bu ortalama 10 yıl kadar sürüyor. Bu nedenle şahıslarda kolonoskopiyle, polipleri erkenden tanımak, daha kanser gelişmeden polipektomiyle yok etmek mümkün oluyor. Polip tabanında kanser gelişmişse bile belirti vermeden yapılacak kolonoskopi ile erken teşhis ve daha faal tedavi formülleri uygulanabiliyor. Erken yakalanan hastalarada tedavi başarısı 90’lara kadar çıkabiliyor. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi çok değer taşıyor” diye kelamlarına devam etti.
Türkiye’de erkeklerde daha sık rastlanıyor
Kolon kanseri sıklığının 70’li yaşlarda doruğa ulaştığını ve 80’li yaşlardan sonra ise bir ölçü azalma görülmeye başladığını söyleyen Sn.Yalçın; ”Son yıllarda erken yaşlarda bilhassa 35 yaş sonrası sol kolondaki kanserlerde artış var. Bunun sebebi yanlış beslenme, sigara kullanımı ve hareketsizlik olabilceği üzere, çağımızın getirdiği şimdi tam tespit edilmemiş risk faktörleri de kelam konusu olabilir. Mide, pankreas, yemek borusu ve karaciğer üzere kanserler de istatistiki olarak kıymetli olsa da sindirim sisteminin en sık gözüken kanseri kolon kanseridir” diyerek bu kanser tipinin ülkemizde de sık görüldüğüne dikkat çekti.
Fazla kilo hastalığa davetiye çıkarıyor
Hastalığa yakalanmada genetik faktörlerin çoklukla 5’in altında olduğunu söyleyen Sn.Yalçın; “Bu kanserle ilgili önlenebilir ve önlenemez kimi risk faktörleri vardır. Önlenemez risk faktörünün başında yaşlanma gelir lakin bu kanserde daha çok çevresel faktörler bu hastalığı tetikler. Bilhassa şahısta adenomatöz polip mevcutsa ve büyüklüğü 1 cm’den fazlaysa, yani ilerlemiş polipler varsa riski artıyor. Bunun dışında fazla kilolu olmak yani obezite birinci sıralarda gelen bir risk faktörü. Göbek ve bel etrafının yağlanması bu hastalığa davetiye çıkarıyor. Çok yağlı beslenme yahut kalori kıymeti yüksek, besin pahası düşük besinleri fazla; lifli, posalı besinleri az tüketmek, meyve-sebze tüketmemek de risk faktörleri ortasındadır. Haftada 500 gramı aşan çok kırmızı et tüketimi de kolon kanseri oluşma riskini artırabilir. Sigara ve alkolün ise tekrar riski artırdığı biliniyor. Şeker hastalığının kolon kanseri ile alakası de araştırılmaktadır. Bunun dışında ülseratif kolit, Crohn hastalığı üzere inflamatuar bağırsak hastalıkları bu kansere yol açabiliyor. ” dedi.
Erken teşhis için hastalığın belirtilerini tanımak önemli
Prof. Dr. Şuayib Yalçın hastalığın belirtilerinden bahsederken “Genellikle bu kanserde erken evrede besbelli bir yakınma olmayabilir. Bu belirtiler ekseriyetle tümörün yer aldığı noktayla ilintilidir. Sağ kolon dediğimiz kalın bağırsağın başladığı yerde oluşan tümörlerde küçük ölçüde lakin uzun vadeli kan kaybına bağlı halsizlik, yorgunluk ve çarpıntı üzere durumlar kelam konusu olabilir. İleri yaşta ve erkeklerde demir eksikliği anemisi, dışkıda zımnî kan tespiti durumunda kesinlikle kolon kanseri ihtimali araştırılmalıdır. Sol kolonda ise dışkılama alışkanlığında değişiklikler olabilir ki bunlar epey değerlidir. Ayrıyeten sol tarafta daha çok karın ağrısı, gaz üzere yakınmalar, ağrılı dışkılama ve dışkıda kan gözükmesi üzere durumlar kelam mevzusudur. Rektum dediğimiz kalın barsağın bitimi olan bölgede gelişen tümörlerde ise ağrı ve makattan kanama sık olarak görülür. İleri evrede ise sarılık, karında şişlik, kilo kaybı üzere yakınmalar da kelam konusu olabiliyor” bilgilerini verdi.
50 yaş sonrası yılda 1 sefer kolonoskopi yapılmalı
Hastaların dışkılama alışkanlığındaki değişikliklerin gerçek gözlemlenmesi ve erken teşhis için de en hakikat yolun kolonoskopi olduğunu belirten Prof. Yalçın “Kolonoskopiyle çok rahat teşhis konulabilir ve erken tedaviye geçilebilir. Bu nedenle bu uygulamadan çekinen şahıslar için daha fazla farkındalık yaratabilmek ismine toplum olarak gayret sarf etmek gerekir. Tüm bireyler 50 yaşından başlayarak kolonoskopi yaptırmalı ve en az 10 yılda bir tekrarlamalıdır. Ayrıyeten, en az 2 yılda 1 dışkı testleriyle kan yahut eserlerinin olup olmadığı tespit edilebilir ve varsa gereği yapılabilir” dedi.
İlk 3 evrede cerrahi müdahale şart
Hastalığın birinci evrelerinde cerrahi müdahaleyi önerdiklerini söyleyen Sn.Yalçın; “Evre 4 olan hastalarda bile daha çok cerrahi müdahale olması için çalışıyoruz. Evresinden evresine değişmekle birlikte, evre 2 hastalıklarda ortalama 30 üzere, evre 3’te ise 40’ın üzerinde metastaz riski oluyor. O nedenle bu hastalara cerrahi sonrası dayanak tedavi için kemoterapi veriyoruz. Yeni geliştirilen kimi moleküler testler ve kimi yeni genetik testler sayesinde kimin ek kemoterapi alması gerektiğine daha rahat karar verebiliyoruz” halinde bilgi verdi. Hastaların kesinlikle bir tıbbi onkolog tarafından takip edilmesi, hayat uzunluğu takip ve denetim altında olması gerektiğinin altını çizerek, başarılı tedavilere karşın sonradan nüks ve metastazların görülebildiğini yahut bireylerde tekrar polip ve tümörler gelişebileceğini belirtti.
Fiziksel aktiviteyle riski en aza indirgemek mümkün
Söyleşinin sonunda, Sn.Yalçın; “Her yaşta fizikî aktivite kıymetli. Fizikî aktivite yalnızca kilo denetimini sağlamıyor, birebir vakitte tüm kanserlerden ve kalp damar hastalıklarından bizi koruyor. Bunun limitleri ve halleri bireyden şahsa değişebilir doğal lakin kesinlikle fizikî aktivite yapmak gerekiyor. İkinci bahis, kilo denetimini sağlamak ve bel etrafını mümkün olduğunca azaltmak. Alkol ve sigaradan muhakkak uzak durmak da çok değerli. Olağan ki çok kırmızı et ve yağlı besin tüketiminden kaçınmak gerekiyor. Bilhassa kırmızı et tüketiminin haftada ½ kiloyu aşmaması tarafında klinik araştırmalar mevcut. Zerzevat meyve ve posalı besinlere tartı vermek gerekiyor. Bunlar primer korunma için geçerli.” tabirleriyle hastalığa yakalanmamak için alınabilecek tedbirleri sıraladı. Kelamlarını “Klinik olarak ise; yılda 1 defa ya da 2 yılda 1 kere dışkıda bâtın kan baktırmak ve 50 yaşından sonra kolonoskopi yaptırmak da kıymetli bir erken teşhis tekniğidir. Zira erken teşhiste hastalığın 100’e yakınını tedavi etmek mümkün olabiliyor” diyerek noktaladı.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
