HİPERTANSİYON TEDAVİSİNDE İDMANIN YERİ
Orta ya da yüksek yoğunlukta idman yapan bireylerde kalp hastalıklarına bağlı mevt oranları 15 daha düşüktür. İstikrarlı beslenme ve sağlıklı hayat üslubunda hipertansiyon hastalarına en az 30 dk müddetle ve haftada 5-7 gün ortasında olacak halde orta yoğunlukta dinamik aerobik antrenmanlar (yürüme, bisiklete binme, yüzme) önerilmektedir.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Kardiyoloji kısmından, Dr. Ört. Üyesi Mert Sarılar ‘Hipertansiyon hastalarında idmanın önemi’ hakkında bilgiler verdi.
Kalp damar hastalıkları tüm dünyada ölümlerin en kıymetli nedenidir. Bu yüzden kalp damar hastalıklarının erken tanısı ve uygun tedavisi sağ kalım üzerinde büyük rol oynamaktadır. Hipertansiyon da kalp damar hastalığı gelişimi için kıymetli risk faktörleri ortasında yer almaktadır. 2015 yılında yapılan bir araştırmada dünyada yaklaşık 1,13 milyar insanın hipertansiyon hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayının 2025 yılında 1,5 milyara çıkması beklenmektedir. Hipertansiyon tarif olarak sistolik kan basıncının 140 mmHg ve üzerinde ya da diyastolik kan basıncının 90 mmHg ve üzerinde olmasıdır.
Hipertansiyon tedavisi hayat biçimi değişikliği ve ilaç tedavisi olmak üzere iki temel bileşeni içerir. Hayat stili değişikliği ve idman hastalarda elbet bir biçimde kan basıncı düşüşünü sağlar lakin hastaların büyük çoğunluğunda ek olarak ilaç tedavisine gereksinim duyulur. Yapılan çalışmalarda sistolik kan basıncında 10 mmHg’ dan fazla, diyastolik kan basıncında 5 mmHg’ dan fazla düşüş sağlanması ile mevt riskinin 10-15 oranında azaldığı gösterilmiştir.
Yaşam usulü değişiklikleri diyetten tuzun kısıtlanması (Günde en fazla 5 g sodyum alımı), sigara ve alkolün bırakılması, taze zerzevat ve meyveden varlıklı Akdeniz tipi diyet ile beslenme, haftada en az 5-7 gün 1 saat tempolu yürüyüş ve kilo denetimi formundadır.
Egzersiz ile birlikte birinci olarak sistolik kan basıncında ani bir yükselme meydana gelir, sonrasında süratli bir düşüş ile kan basıncı olağan düzeylerine döner. Çeşitli gözlemsel çalışmalar sonunda nizamlı aerobik idmanın hipertansiyondan korunmada ve hipertansiyon tedavisinde yararlı olduğu gösterilmiştir. Hatta bu sayede kardiyovasküler riski azaltmaktadır.
Egzersiz cinsleri aerobik, statik-germe ve direnç olarak 3 kategoride gruplandırılmaktadır.
Aerobik antrenmanlar büyük kas kümelerinin iştirak gösterdiği dayanıklılık egzersizleridir. Yürüme, koşma, bisiklete binme, yüzme üzere oksijen tüketimini arttıran idman cinsleri aerobik egzersizlerdir. Direnç idmanları (ağırlık kaldırma vs.) kas kuvvetini ve dayanıklılığını arttırmak için yapılan egzersizlerdir. Statik germe (İzometrik) antrenmanları kas kümesinin gerilmesini sağlayacak halde bedeni muhakkak konuma getirilerek yapılır.
Aerobik dayanıklılık idmanları istirahat sistolik kan basıncında 3.5 mmHg, diyastolik kan basıncında 2.5 mmHg düşüş sağlar. Dinamik direnç idmanları sistolik kan basıncında 1.8 mmHg, diyastolik kan basıncında 3.2 mmHg düşüş izlenir. Statik germe idmanlarında ise sistolik kan basıncında 10.9 mmHg düşüş, diyastolik kan basıncında ise 6.2 mmHg düşüş olduğu gösterilmiş. Lakin bu yararların gözlendiği çalışmalarda datalar bireylerin kendi ölçümlerine bakılarak elde edilmiş olduğu için bilimsel açıdan kısıtlılıklar gösterebilir. Dayanıklılık antrenmanları öbür antrenman tiplerine kıyasla bilhassa hipertansiyonu olan hastalarda kan basıncını daha bariz oranda düşürmektedir (Sistolik kan basıncında 8.3 mmHg, diyastolik kan basıncında ise 5.2 mmHg).
Egzersiz tipinden farklı olarak idman yoğunluğu da kan basıncı ve kalp sıhhati üzerinde farklılıklar göstermektedir. Örneğin düşük yoğunlukta ve kısa müddetli yapılan antrenmanlar orta ya da yüksek yoğunlukla yapılan idmanlara nazaran kan basıncını daha az düşürmektedir. Orta ya da yüksek yoğunlukta antrenman yapan bireyler kalp hastalıklarına bağlı vefat oranları 15 daha düşük bulunmuştur. Bu çalışmaya dayanarak hipertansiyon hastalarına en az 30 dk mühletle ve haftada 5-7 gün ortasında olacak formda orta yoğunlukta dinamik aerobik idmanlar (yürüme, bisiklete binme, yüzme) önerilir. Ayrıyeten haftada 2-3 gün olacak biçimde direnç antrenmanları de hipertansiyon hastaları için önerilmektedir. İzometrik antrenman tipinin ise kalp hastalığını önleyici tesiri ve kan basıncı üzerine olan tesiri net olarak bildirilmemiştir.
Egzersizin kan basıncı ve kalp sıhhati üzerine olan olumlu tesiri birçok bilimsel çalışma ile gösterilmiş olup hipertansiyonu olsun ya da olmasın tüm hastalara tertipli antrenman önerilmektedir. Lakin bilhassa antrenman ve hayat şekli değişikliği ile etin kan basıncı denetimi sağlanamayan hastalarda uzun periyodik ilaç tedavisi ve ilgili uzman tabip muayenesi kuraldır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
