Türkiye Komünist Partisi Genel Sekreteri Kemal Okuyan, Rusya-Ukrayna savaşının nereye evrildiğini ve buna bağlı olarak dünyadaki gelişmeleri yorumladı.
Rusya ve Ukrayna savaşında hangi tarafta olunmalı?
Batı, renkli ihtilal arayışında mı?
Çin’in yaşanan gelişmelerdeki yeri ne?
SSCB ile bugünkü Rusya ortasında bir süreklilik var mı?
TKP’nin tavrı “eşit mesafe” olarak tanımlanabilir mi?
Emekçilerin savaş gündeminde rolü ne olacak?
Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaşta ‘tarafsız’ kalmak mümkün mü? Daha doğrusu TKP başından beri aldığı tavrı ‘tarafsızlık’ olarak mı isimlendiriyor?
Eskiden “ne Amerika ne Rusya, tam bağımsız Türkiye” diye bir slogan vardı. Bu sloganı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne düşmanlığın kılıfı olarak yaratanların bir kısmı bugünün Rusyası’nın fanatik savunucusu durumuna geldi. “Ne şu, ne bu” hali siyasette çoklukla anlamsız ve etkisiz bir konumlanıştır. Devrimci çabada her vakit taraf olmak gerekir. Tartıştığımız örnekte de taraf olmak mümkündür. Bugün Ukrayna’da yaşananlarda tarafların bugünkü NATO’cu, hatta neo-faşist Ukrayna idaresi ve onunla hareket eden Ukrayna milliyetçileri ile dünya sisteminde hegemonya gayreti veren kapitalist Rusya olarak belirginleşmesi, memleketler arası personel hareketinin bir zaafı, dünya komünist hareketinin ise tarihi bir ayıbıdır. Rusya ve Ukrayna, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği bünyesinde barış ve kardeşlik içinde yaşayan iki ögedir, Çarlık Rusyasından Sovyetler Birliği’ne giden süreçte bu iki ulus bağrından kalburüstü devrimciler çıkarmış, güçlü personel hareketlerine yataklık etmiştir. Bugün inanılmaz üzere gözükse de, Rusya ve Ukrayna’daki işçilerin ortak çıkarları vardır ve kendini asıl tabir etmesi gereken taraf budur.
Ama gerçekte şu anda bu türlü bir taraf yok…
1914’te Birinci Dünya Savaşı patladığında da bütün ülkelerin personelleri birbirlerini boğazlamakla meşguldü. Fakat 1917’den itibaren bütün ülkelerin emekçileri ortak bir yerde hareket etme yeteneği kazandıkça asıl taraflaşma çalışanlar ve ezilen halklar ile emperyalist dünya ortasında şekillendi. Yeni durumu bu kadar kolay kabul edecek olsak dünyada hiçbir devrimci dönüşüm gerçekleşmezdi.
Ancak Rusya ve Ukrayna ortasındaki savaşın bir dizi özgünlüğü var. Örneğin Putin’in Ukraynalıların başka bir ulus olmadığı vurgusunu çok kişi onaylıyor. Gerçekte Putin’in bu argümanını destekleyebilecek olgular var, en azından bir iç içe geçmişlik kelam konusu.
Ulus kavramı bir dizi parametreyi aynı anda değerlendirmeyi gerektirir. Irklara ait büsbütün uydurulmuş bir hikayeden hareket ederseniz öteki sonuçlara, salt iktisattan hareket ederseniz öteki sonuçlara, siyasi-ideolojik-kültürel süreçleri temel alırsanız farklı sonuçlara ulaşırsınız. Sonuçta kim ne derse desin ve hangi “yapay”lık yakıştırılırsa yakıştırılsın, Ukraynalılar öteki birçok örnekte olduğu üzere 19. yüzyıldan itibaren süratli bir uluslaşma süreci içine girdi. Slavlar tek bir ulus mudur ya da yalnızca Kuzey ve Güney Slavları olarak mı ayrışırlar üzere sorular, Rus Devrimi’nin yükselişe geçtiği hem 1905 uğrağında hem de muvaffakiyete ulaştığı 1917’de ehemmiyetini yitirdi. Ekim İhtilali bu soruları öteki bir yere taşıdı. Putin’in bizdeki Cumhuriyet düşmanları üzere bugün bütün sıkıntıları 1917 Ekim Devrimi’ne bağlaması onun ideolojik ve sınıfsal karakteri nedeniyle şaşırtan değil ancak bir noktadan sonra saçma hale geliyor. Ukrayna ve Rusya Sovyetler Birliği vaktinde öbür cumhuriyetler üzere, çok gelişkin bir öteki üst kimlik sayesinde, şayet kesintiye uğramasaydı çok özel ve yeni bir halkın, çok kültürlü bir Sovyet halkının inşa sürecinde ulusal ayrımların silikleştiği bir evreye gireceklerdi ve kısmen girdiler. Bu bağlamda Putin bugün “biz biriz” derken aslında farkında olmadan Sovyetler Birliği’ni yüceltiyor.
Bolşeviklerin Rusya’yı küçülttüğü, gereksiz yere toprak verdiği argümanı var ancak yeniden Putin’in dillendirdiği…
Kimin toprağından kelam ediyor? Tarihe bu türlü bakarsanız, bizim Yeni Osmanlıcılarımız da çıkar “eeyy Vladimir, senin Karadeniz’de hiç kıyın yoktu bir zamanlar” deyiverir. Rus İmparatorluğu yıkıldığında çürümüş, zorba, gerici bir imparatorluktu. Ekim İhtilali gerçekleşmese, Sovyetler Birliği’nin kuruluş süreci olmasa, bugün Rusya Federasyonu hudutları içinde gözüken birçok bölgede “bağımsız” öteki devletler kurulmuş olabilirdi. Parçalanma eğilimine giren bir imparatorluktan kaç devlet çıkardı onu bilemezsiniz.
Şimdi asıl sorunumuza geri dönelim. Siz ‘biz işçilerin tarafıyız’ diyorsunuz ancak şu anda bu taraf alanda yok.
Şu anda yok lakin yarın bilemeyiz. Sonuçta alanda kapışan taraflar tekelci kapitalizmin uzantıları. Gerek Ukrayna gerekse Rusya’da muazzam bir eşitsizlik var. Bu eşitsizlik tüm topluma ilişkin olan pahaların yağmalanması ve ağır sömürünün sonucu. Bu toplumların uzun müddet buna kayıtsız kalması mümkün değil. Kuşkusuz etnik, ulusal, dinî, kimlikle ilgili karşı karşıya gelişler bu eşitsizliklerin üzerini örtüyor. Lakin eninde sonunda eski Sovyetler Birliği coğrafyası dahil olmak üzere, her yerde emekçi sınıfı ayağa kalkacak.
TKP’nin son savaştaki tavrı ‘eşit mesafe’ olarak tanımlanabilir mi?
Hemen her mevzuda tıpkı üslup soruyla karşılaşıyoruz. Cumhur İttifakı ile Millet İttifakı ortasında tercih yapmamızı isteyenler de benzeri bir soru yöneltiyorlar. Çok açık söyleyeyim, burada tek lakin tek bir kriterimiz var: Hangi tavır, hangi öncelikler gerçek bir taraflaşmanın önünü açar. TKP bilgili, görünen taraflaşmaları kabul etmiyor. Fakat bugünkü taraflaşmada elbette bağımsız bir devrimci seçeneğin yükselmesine yardımcı olacak ya da bu açıdan olumsuz diyebileceğimiz gelişmeleri ayırt etmek durumundayız. Şu anda olabilecek en tehlikeli gelişmelerden biri NATO’nun bu süreçten güçlenerek çıkmasıdır. TKP açısından da, bir NATO üyesi ülkede gayret ettiğimiz gerçeğini de hesaba kattığımızda, öncelik NATO’ya karşı gayrettir. Bu, mevcut tansiyonda tarafız manasına gelmiyor. TKP tavrını baştan beri ortaya koydu. Bugünkü Rusya’nın güçlenmesi personel sınıfı açısından istenir bir olgu değil. NATO’yla gayretin devrimci bir perspektifle yürütülmesi gerekiyor. Zati daima söyledik, NATO askeri olarak mağlubiyete uğrayacak bir yapılanma değil.
Peki bu savaş nereye hakikat evriliyor? 15 günün akabinde ne söylenebilir?
Rus ordusu ile Ukrayna ordusu ortasındaki fark için bir şey demeye gerek bile yok. Bahis yalnızca askeri güç açısından değerlendirildiğinde tartışacak bir şey bulunmuyor. Ukrayna’nın kurumsallaşmış, bütün ögeleri tamamlanmış bir ordusu yok. Fakat savaş siyasetin bir uzantısıdır. Bir sürü parametre hesaba katılmak zorunda. Aslında bugünkü karşı karşıya geliş Rusya ile Ukrayna ortasında değil. Herkes biliyor ki, Rusya ile NATO Ukrayna tabanında çatışıyorlar. Askeri dengelerin dışında birçok noktaya bakılması gerekir.
Ekonomiden mi kelam ediyorsunuz?
Üzerinde en fazla durulanı o. Rusya bugünkü emperyalist dünyada askeri gücü ile iktisadı ortasında en fazla açıya sahip ülke.
Rusya’yı emperyalist dünyanın bir modülü olarak mı görüyorsunuz?
Emperyalizm bugün bir dünya sistemidir ve kapitalist bütün ekonomiler onun modülüdür. Ve bütün kapitalist ülkeler orada daha güçlü bir pozisyona gelmek, daha fazla hisse elde etmek için uğraş harcarlar.
Bu bütün ülkeleri emperyalist olarak tanımlamamız manasına mı gelir?
Hayır. Fakat tekelci kapitalizmin artık bir kural haline geldiği çağımızda bağımlılık üzere kavramlar dikkatli kullanılmalı. Evet en güçlü emperyalist ülkelere daima kaynak aktarılıyor lakin burada saf ya da mazlum kapitalizmin kırıntısı dahi yok. Her kapitalist ülkenin emperyalist diye nitelendirilmesi her açıdan büyük bir kusur, bu türlü bir şey olamaz. Lakin bazılarının yaptığı üzere tek bir parametre üzerinden bir kıymetlendirme yapmak da büyük bir yanılgı. Emperyalizm yalnızca sermaye ihracı ölçüsüne ya da finans kapitalin gücüne nazaran kullanabileceğimiz bir kavram değil. Emperyalizm bir dizi etmen sonucu elde edilen, ulaşılan bir pozisyon. Bu etmenler nicel büyüklüklerle ülkeleri bir sıralamaya sokmaya müsaade vermeyecek kadar karmaşıktır. Bir ülkenin emperyalist olup olmadığını belirleyebileceğimiz bir somut hudut, ölçek yok. Şunu bilmemiz gerekiyor. Belirli bir gelişmişlikte olan bütün kapitalist ülkeler bir emperyalistleşme eğilimi içindedir. Türkiye dahil. Fakat bir ülkeye emperyalist demek sonuçta siyasi bir yaklaşım da gerektirir. TKP yıllar evvel, tüm partide sürdürülen tartışmaların sonrasında detaylı tezler yayınladı. Bahsin ekonomik boyutlarını irdeledikten sonra bir ülkenin emperyalistleşme eğilimiyle onun bu türlü isimlendirilmesi ortasındaki farkın diğer ülkelerin ekonomik, siyasi, toplumsal süreçlerine müdahale etme ve o ülkede bu süreçlerdeki istikrarları değiştirme yeteneği olduğunu vurguladık. Bu son derece kıymetli bir kriter. Efendim Rusya’nın bankacılık sistemi çok zayıf; Rusya sermaye ihraç eden ülkeler sıralamasında çok gerilerde üzere argümanlar yetersiz ve emperyalizm kavramına ait son derece mekanik bir yaklaşımın eseri.
O vakit soralım Rusya emperyalist mi?
Türkiye Komünist Partisi bir fikir kuruluşu değil, bir siyasi parti. Bilimsellik bizim açımızdan elbette değerli, hiçbir siyasi yaklaşımımız objektif gerçekliğin inkarı üzerine kurulamaz. Lakin kimi isimlendirmeler siyasetin mevzusudur. Faşist, emperyalist üzere tanımlar beraberinde öbür birtakım sonuçlar da doğurur. Biz bu kavramları rastgele kullanmaktan kaçınıyoruz. Türkiye ve bölgede ABD emperyalizminin ve onun müttefiklerinin varlığını ve yarattığı tehlikeyi hafifsetecek hiçbir tavır geliştirmeyiz. Bir örnek vereyim, İtalyan emperyalizmi hiçbir biçimde saf değildir, bir gerçektir. Lakin biz Avrupa’daki emperyalist ülkelerden kelam ederken öncelikle Alman, İngiliz ve Fransız emperyalizminden kelam ederiz. Bu tercih sırf ekonomik kriterlerle yapılamaz. Düpedüz siyasal bir süreçten kelam ediyoruz. Şayet siyaseti biraz olsun geriye çekeceksek Rusya emperyalist bir ülkedir. Lakin TKP siyasal çalışmalarında bugün Ukrayna’daki karşı karşıya gelişin emperyalist sistemde bir hegemonya uğraşı olduğunu söylüyor lakin özel olarak Rus emperyalizmi demiyor.
Neden?
NATO’ya odaklanmak üzere bir vazifemiz var. Zira bugün “Rus emperyalizmi” telaffuzda öne çıktığı andan itibaren NATO’nun atılımlarını yasallaştıracak kadar kirli bir siyasi-ideolojik iklimle karşı karşıyayız. Bu tuzağa düşmeyiz. Bizim için şu kâfi: Rusya’daki hükümran sınıflara ve bugün Rusya’daki toplumsal tertibe karşı açık bir konumlanış. Başta Rusya’daki devrimciler olmak üzere, dünyanın hiçbir yerinde sol ismine, devrimcilik ismine bu konumlanıştan vazgeçilemez.
Ama Rusya’nın kendisini savunduğu söyleniyor?
Bunu herkes söyleyebilir. NATO’nun, ABD’nin de demagojisi bu değil mi? “Güvenliğimizi sağlıyoruz”. Bütün işgaller ya da askeri müdahaleler misal münasebetlere sığınarak hayata geçirilir. “Güvenlik tehdidi var”, “ülkemize atak düzenleniyor”, “önce onlar saldırdı”, “soydaşlarımız katlediliyor”, “burası aslında bizim”… Bizim bakmamız gereken yer bu mudur? Marksizm, Lenin sayesinde bütün bu saçmalıkları reddetti, “kim haklı” sorusunun kapitalist dünyada anlamsızlığını ortaya koydu. Bu kazanımı terk edemeyiz. Sınıfsal bakmadığınız anda görme yeteneğinizi büsbütün yitirirsiniz. Bugün Ukrayna milliyetçileri “işgale uğradık biz mazlumuz” diye ortalıkta cirit atabiliyorsa, dünün faşistleri bugün işgale karşı savaşan yurtseverler kılığına girebiliyorsa bütün bu hak hukuk, güvenlik sıkıntılarını çöpe atmakta fayda var. “Rusya” diye bir özne yok. “Ukrayna” diye de bir özne yok. Rusya’daki hâkim sınıf, Ukrayna’daki hâkim sınıf, gerçekte aktörler bunlar. En büyük sorun bu isimlendirmeler. Rusya’nın bütün sınıfları kesen, ortaklaştıran tek bir çıkarı yok ki! Bazıları Rusya’nın, SSCB periyodu dahil olmak üzere, bir sürekliliği olduğunu sanıyor. İmparatorluk Rusyası, SSCB ve Rusya Federasyonu. Haydi buraya 1917 Şubat-Ekim devri Rusyasını da ekleyelim. Burada bir süreklilik olduğunu söyleyen herkes hâkim sınıfların lisanını konuşuyor demektir. “Rusya’nın sıcak denizlere inme sevdası” söylemi örneğin bu lisanın eseridir. Bir komünist olarak SSCB ile bugünkü Rusya ortasında bir süreklilik olduğu argümanını kabul edemem, edemeyiz.
Ancak birçok tahlilci Rusya’nın NATO’nun dizginlenemeyen atılımlarına karşılık verdiğini kabul ediyor. Burada bir haklılık, meşruiyet yok mu?
NATO verdiği hiçbir kelamı tutmadı ve doğuya gerçek genişledi. Bu katiyetle yanlışsız. Lakin bu kelamların verildiği masanın da hiçbir meşruiyeti yoktu ki! Demokratik Almanya’nın emperyalist Almanya tarafından yutulması dahil olmak üzere, Garbaçov liderliğinin Sovyetler Birliği’ni yıkılışa götüren süreçteki adımları milletlerarası hukuk açısından en hafifinden şaibeli, tarihi açıdansa gayrı yasaldır. Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra Rusya Federasyonu uzun bir müddet NATO ile işbirliği üzerine şurası bir dış siyaset yürüttü. NATO o vakit bugünkünden daha az saldırgan değildi. NATO Rusya’ya “dost”ça yaklaştığında farklı, “düşmanlık” ürettiğinde farklı bir örgüt olmuyor. Sonuçta Rusya bölgede hegemonya kurmak ve bu bölgeyi genişletmek istiyor, ABD ise NATO’yu kullanarak Rusya’nın tesir alanını sonlandırmanın peşinde.
Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra Rusya’nın NATO ile işbirliği yolları aradığından kelam ettiniz. Bunun mantığı neydi? Bir de bu türlü bir seçenek bundan sonra hiç gündeme gelmez mi?
Her şeyden evvel hatırlamalıyız ki, 1991’deki karşı ihtilalin önde gelen güçleri ve Sovyet toplumunun zenginliklerini yağmalayarak süratle zenginleşen Rusya ve öbür cumhuriyetlerdeki yeni yetme kapitalistler batılı emperyalist ülkelerle derin siyasi ve ekonomik bağlar kurmuşlardı. Buna ekonomik ayrıcalıklar elde eden ya da varlıklı sınıflara eklemlenen sivil ve askeri bürokrasiyi de ekleyelim. Bu toplamın içinde açıkça ajanlaştırılanlar olduğunu biliyoruz. Yabancı şirketlerin de yağmalanan SSCB coğrafyasından hisse almak için süratli bir giriş yaptığını unutmayalım. 1993 Ekiminde Rusya’da Anayasal bir kriz ortaya çıktığında ve karşı ihtilalin yeni bir devrimci dalga ile süpürülmesi riski ortaya çıktığında ABD’den İsrail’e, Almanya’dan İngiltere’ye birçok ülke devreye girdi ve bu türlü bir gelişmenin yaşanmaması için her çeşit ilişkiyi kullandı. Sonra doğal olarak Rusya’nın iç dinamikleri harekete geçti. Rusya bir kukla devlet olamayacak kadar büyük bir güç. Münasebetiyle birinci kuralsız sermaye birikim periyodu bittikten sonra iktisada kısmen birtakım düzenlemeler getirildi ve batılı emperyalist ülkelerin Rusya’yı yönlendirme yeteneği önemli oranlarda kısıtlandı. Fakat Rusya’da sermaye sınıfının dünya sistemine entegrasyon seviyesi bazen fazla hafife alınıyor. Oligark tanımlamasıyla vitrine taşınanlar dahil olmak üzere, Rusya’da hükümran sınıf içinde batılı emperyalist ülkelerle yaşanan tansiyonlardan açıkça rahatsız olan çevreler olduğu üzere Putin idaresinin açılımlarından memnun olan ancak bir yandan da bu açılımlardan ziyanlı çıkma riskini de azaltmak için farklı seçeneklere de yatırım yapanlar olduğu ortada.
Rusya’da bu açıdan daha batıcı bir idare gündeme gelebilir mi? Şöyle sorayım, batının Ukrayna’daki gelişmeleri mazeret ederek gündeme getirdikleri yaptırımlar bir renkli ihtilal arayışı mı?
İzin verirsen, evvel az evvel söylediklerimin uzantısı olan bir gerçeğe işaret edeyim. Bugünkü Rusya NATO aksisi değildir. NATO aykırılığı sınıfsal ve ideolojik bir durum olabilir lakin. Bugünkü Rusya NATO’nun Rusya’yı kuşatma atılımlarına karşıdır. Yakın geçmişte bu ataklardan vazgeçilmesi durumunda Rusya’nın NATO ile işbirliği içine girebileceğini ima eden sayısız resmi açıklama vardır. Daha ilginci, ABD ve NATO içinde, asıl büyük kaygı olan Çin’e karşı Rusya’nın işbirliğinin gerektiğini açıkça söyleyenlerin varlığıdır. Rusya ile Çin’in yakınlaşmasını durdurmak, bir ittifakın kurulmasını engellemek ABD’nin önceliğidir.
Peki neden tam karşıtı adımlar atıyorlar?
Bunun tek bir nedeni yok. Fakat emperyalist dünyada rasyonel karar verme yeteneğinin epey azaldığını hatırlatarak başlayalım. Sonra birden fazla çelişki ve karşı karşıya gelişin yaşandığını, sistem içi rekabetin güzelce kızıştığını söyleyebiliriz. NATO içi çelişkiler azalmıyor ve tek bir kaynağı yok. Bir bütün olarak NATO içinde (hatta buna en Amerikancı bilinen İngiltere’yi de katabiliriz) ABD hegemonyasından ya da bunun sonuçlarından rahatsız olmayan hiçbir ülke yok. Sonra çok uzun müddettir ekonomik gücünün hakkını almak isteyen Almanya var. Kıtada Almanya ile rekabet halinde olan fakat vakit zaman ABD’ye karşı onunla ortak hareket eden Fransa var. Her biri öbür bir tarafa bakan eski sosyalist ülkeler var. Ayrıyeten Rusya’nın direncinden, batı ile işbirliğinin şartı için istediği paydan, Çin’in oyun bozma yeteneğinden kelam etmeliyiz.
Ukrayna savaşı Rusya’yı Çin’den koparma planlarını büsbütün ortadan kaldırdı mı? Herkesin kapsamlı bir savaştan kelam ettiği bir sırada bir yakınlaşma büsbütün hayal mi?
Ben bu seçeneğin hâlâ güçlü olduğunu düşünüyorum. Hatta Ukrayna’daki savaş o denli gelişmelerin önünü açabilir ki, Rusya Federasyonu NATO ile partner haline gelebilir. Kuşkusuz bu tek ve en güçlü mümkünlük değil ve bu olasılığın gerçekleşmesi vakit alacaktır.
O halde bir renkli ihtilali güçlü bir mümkünlük olarak değerlendiriyorsunuz?
Bunun için uğraşıyorlar. Lakin Rusya ile NATO ortasındaki bir yakınlaşma için illa bugünkü idarenin değişmesi gerekmiyor. Çok pragmatik bir şekli var bugünkü idarenin. Aşikâr teminatlar aldığında ve bugün alanda elde ettiği kimi kazanımları kabul ettirdiğinde Rusya’nın batı ile tansiyonlarını azaltma ve muhakkak başlıklarda işbirliğine gitmesinin önünde ne sınıfsal ne ideolojik bir mahzur var. Ekonomik açıdan ise zati aykırısı geçerli. Ayrıyeten Rusya’nın Çin’in elde ettiği güçten rahatsız olduğunu, hatta çekindiğini, tedbir almaya çalıştığını biliyoruz. İşin gerçeği Çin idaresi de Rusya ile yakın işbirliğinin kırılgan olduğunun şuurunda. Milletlerarası ittifaklar sisteminin bir müddettir dağıldığını ve yeni bir sistemin kurulamadığını görüyoruz. Bu karmaşada farklı taraflaşmalar gündeme gelebilir.
Tekrar bugünkü savaşa dönmek istiyorum. ABD ya da NATO Rusya’ya tuzak mı kurdu?
Açıkçası, Rusya’nın Lugansk ve Donetsk’i tanımasından ve Ukrayna’ya askeri müdahalesinden evvel ABD yetkilileri ısrarla ve kimi detaylar vererek Rusya’nın Ukrayna’ya gireceğini söylüyordu. Putin de ısrarla bu türlü bir niyet ya da hazırlıklarının olmadığını belirtiyordu. Dünyanın en haksız ülkesi ABD’yi haklı çıkardı Putin! NATO’ya önemli bir meşruiyet alanı açılmış oldu. İşte Sovyetler Birliği ile Rusya ortasındaki fark. 1922-1991 ortasında Sovyet dış siyasetinde palavraya, aldatmaya yer olmamıştır. Bilhassa “şeytanlaştırılan” Stalin periyodunda. Tek istisna Hruşçov’un tüm dünyanın önünde Küba’ya nükleer silah konuşlandırmadıklarını ilan etmesidir. Bu elbette büyük bir yalandı. Palavra emperyalizmin vazgeçilmez silahıdır. Putin’in inkarına karşın ABD’nin Rusya’nın Ukrayna’ya gireceğini evvelce öğrendiğini varsayabiliriz. Bu tıpkı vakitte ABD istihbaratının Rusya’daki tesiri açısından da önemsenmeli. Ayrıyeten Ukrayna’ya uçak, tank üzere silah sistemleri değil, bilhassa bir işgal sonrasında gerekli olacak silahların verilmesi, bu açıdan önemli bir örgütlenme ve hazırlığın yapılması, belirli bir planla hareket edildiğini gösteriyor. Lakin Rusya da bunları bilecek kadar güçlü bir ülke, ayrıyeten Rusya’nın Ukrayna’daki hazırlıkları en ince detayına kadar bildiğini unutmayalım. Bile bile lades dendi, bence tuzaktan kelam etmek bu şartlarda saçma.
Peki ne olacak? Rusya sahiden beklemediği bir direnişle mi karşılaştı?
Ortalıkta dolanan bilgi ve dataların tamamına kuşkuyla yaklaşmak gerekiyor. O kadar teknoloji gelişti, hayatım boyunca bu kadar az bilgi hatta imaj servis edilen öbür bir silahlı çatışma görmedim. İmaj çok lakin bunlar daima ayrıntı. Herkes ruhsal savaşa uygun hareket ediyor. Ölen sivillerin imajı çok tesirli fakat savaşın gidişatına dair bir fikir vermiyor. Bakın daha birinci günlerde Kiyev’e paraşütçülerin indirildiği ileri sürüldü. Bunlar nerede? Kim görmüş, kim çekmiş? Yok. Lakin bu haberler önemli sanılan medya kuruluşları tarafından yayıldı. Odessa’ya çıkarma yapıldığı… Nerede bu kuvvetler? Bu imgeler nerede? Lakin bunlar haber diye servis edildi. Bir öteki gariplik, Kiyev yakınlarındaki 64 kilometrelik Rus konvoyu. On gün oldu bundan kelam ediliyor. Biri tuttu 64 km dedi, herkes tekrar ediyor. Birinci evvel zırhlılardan oluşuyor dendi. Servis edilen imgelerde araçlar birbirine yakın duruyorlar. Bir Rus tankı, ister T-72, ister T-80, top namlusuyla birlikte kabaca on metre. Bu hesapla konvoy zırhlı konvoyuysa 2500-3000 tank demektir. Doğal ki olamaz bu türlü bir şey. Zati manzaralar en fazla 2-3 kilometrelik bir uzunluğu alıyor, tamamı yok. Sonra lojistik dendi. Lakin 64 kilometre o denli kaldı. Bugün NATO Kiyev yakınlarında günlerdir sabit duran bir konvoyda hangi araçların olduğunu en ince ayrıntılarına kadar bilecek imkana sahip. NATO’yu geçtim, her taraftan istihbarat örgütlerinin uzantısı haline gelen batılı medya da bunu bilir. Fakat kesin olan bir şey var, Rusya Putin’in savaşın başlarında lisana getirdiği tezlerle kaybettiği meşruiyeti kazanmak için daha temkinli davranıyor, Ukrayna ise NATO tarafından Rusya’yı yıpratma savaşına sürükleniyor.
Ukrayna’da bu türlü bir savaş için imkan var mı?
Bir kez coğrafya olarak Ukrayna İkinci Dünya Savaşı’nda partizan direnişinin en ağır olduğu bölgelerden biriydi. Ukrayna’da Nazilerle işbirliği yapan yaygın bir kesim olmasına karşın. Deney var ve coğrafya var… Geniş ormanlar, sazlıklar… Putin istediği kadar Ukrayna diye başka bir ulus yok desin, Ukrayna’da hatırı sayılır bir milliyetçi toplumsallık var ve bu güçlendi de. Batılı emperyalistlerden önemli dayanak geliyor. Ukrayna’nın bölünmesi bir olasılıktır, idarenin değişmesi de… Fakat Rusya’nın bütün Ukrayna’yı denetimi çok güç. Ülkenin Karadeniz’e çıkışını kapatıp, kendisine bağlı bölgelerin alanını genişletmesi de kolay elde edilecek bir gaye değil. Askeri açıdan kolay da, siyasi açıdan çok sıkıntı.
Az evvel Putin’in birinci açıklamalarının Rusya’nın meşruiyetini ortadan kaldırdığını söylediniz, bunu biraz açar mısınız?
“Ukrayna diye başka bir ülke yoktu, aslında biz bir ulusuz” kelamı bir diğer ülkeye girmek için ortaya atılabilecek en tehlikeli tezdir. Ayrıyeten Putin daha savaş başlamadan evvel İkinci Dünya Savaşı sonunda ortaya çıkan sonları tanımadığını ima etmiş oldu. Son günlerde Rusya Dışişleri Bakanlığı buradaki tahribatı geri sarmak için çok gayret harcıyor ancak çok güç. Ayrıyeten Rusya çok büyük yatırımlarla yarattığı ve gerek Avrupa gerekse ABD kamuoyunu etkilemede çok yol kateden medyasını büyük ölçüde yitirdi. RT ve Sputnik’in birçok ülkede yasaklanması Rusya’nın birkaç bin tankını yitirmesinden daha değerli.
Yaptırımlar Rusya’yı ne kadar tesirler? Bazıları Rusya’nın fazla etkilenmeyeceğini, hatta yaptırımların bumerang tesiri yaratarak batıyı vuracağını söylüyor.
Rusya’nın iktisadı ziyadesiyle kırılgan. Kırım’ın ilhakından sonra Rusya’nın ekonomik hacminde önemli bir daralma yaşandı. Bunu yalnızca yaptırımlara bağlamak yanlış elbette. Fakat bugünkü yaptırımların Putin’in hem Rusya’daki sermaye etraflarıyla münasebetini hem de toplumsal takviyesini olumsuz etkileyeceği ortada. Öte yandan Avrupa’nın, bilhassa de Almanya’dan başlayarak kıtanın doğusunun Rusya’nın gücüne muhtaçlığını kısa müddette ortadan kaldırmak mümkün değil. Rusya satmak, Avrupa almak zorunda. Afrika’dan sıvılaştırılmış gazla telafi etmek kısa erimde, hatta uzun erimde pek gerçekçi değil. Ayrıyeten tedarikçilerden Cezayir bu doğrultudaki talepleri kabul etmedi. Rusya’nın da Avrupa’yı boş verip Çin’e satması da şu anda çabucak devreye girecek bir seçenek olarak görülmemeli. Son analizde bu yaptırımlar elbette tesirli olacak, Rusya karşı atılımlar yapacak ancak sonuçta en büyük ziyanı Rusya görecek.
Son olarak Türkiye nasıl etkilenecek? Hükümetin tavrını nasıl kıymetlendirmek gerekiyor?
Bu soruya geçmeden evvel sona sakladığım bir sıkıntıyı gündeme getirmek istiyorum. Ukraynalı faşistler yıllardır Kiyev ve başka yerlerde Rusya yanlılarını ya da Rus kökenlileri katlediyor. Ve asıl katliam Donbas’ta gerçekleşiyor. Bir kere sayıları karşılaştırmaya başlarsak, tuzağa düşeriz. Beşerler, büyük monopollerin, varlıklı sınıfların çıkarları uğruna ölmemeli. Lakin bugün Kiyev’de, Herson’da ya da öteki yerlerde ölen siviller için ağıt yakan emperyalist medya iki yüzlü ve yalancıdır. Dahası yeni göçmen dalgası sırasında “sarışın” olmayanlara dönük ırkçı tavır, emperyalizmin nasıl bir ahlaki çürüme içinde olduğunun yeni bir delilidir. Zelinskiy denen NATO’cu, neo faşisti halk kahramanı yapma teşebbüsleri de sefilcedir. Sanatçılığını bilmiyorum, hiç izlemedim, izlemek de istemem fakat Zelinskiy’nin alnının açık olabileceği tek sıfat komedyenliktir, bunun bir aşağılayıcı bir sözcük olarak kullanılması kabul edilemez ancak onun dışında karşımızda isimli ismince bir emperyalist casus durmaktadır.
Türkiye’ye gelince… Halkımız elektrik faturalarından sonra akaryakıta gelen artırımlarla boğulmuş durumda. Akaryakıt demek, her şeyin kıymetlenmesi demek. AKP “ne yapalım dünya karıştı” demeye başladı ancak bir noktadan sonra halk bunu kabullenmez ve iktidarı sorumlu meblağ. Öte yandan konutlara şenlik muhalefetimiz AKP’yi gereğince NATO’cu olmamakla eleştiriyor. Erdoğan kuşkusuz NATO’da örtülü bir biçimde rol üstlenmeye çalışıyor ancak bunu ihtiyatla ve ekonomik-siyasal açıdan fazla riske girmeden yapmak istiyor. Demek ki muhalefet iktidarda olsa Türkiye daha da NATO’cu bir çizgi izlemeye kalkacaktı. Ülkeye bakın! Biz Türkiye’nin NATO’dan çıkması için gayretimizi ağırlaştırmak zorundayız. Yabancı üsler kapatılmalı, Türkiye’nin hudut ötyesindeki askeri varlığı sonlandırılmalı. “Sınırların değişmezliği” bugün emperyalizmi durdurmak için ısrarla sahip çıkmamız gereken bir prensiptir.
Türkiye’nin dış siyasetinde çok kıymetli değişikliklerin yaşanmakta olduğu, Mısır’dan İsrail’e, Yunanistan’dan Suriye’ye bir dizi ülkeyle yeni bir devir açılmakta olduğu, Türkiye’nin değerinin süratle attığı tezlerini ise müsaade verirsen, gelecek haftaya saklayalım. Söyleyecek o kadar çok şey var ki. Artık yalnızca adet olduğu sürece komünist şair Nâzım Hikmet’i ağzına alma cüreti gösteren İsrail Cumhurbaşkanı’na bir çift laf etmek istiyorum. Nâzım’ın şiirleri insanlığı, ezilenleri, emekçi sınıfını yüceltir; ancak tıpkı dizeler emperyalistler, militaristler, sömrürücüler ve de siyonistler için öldürücüdür. Rahat bırakın koca şairi!
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
