Fazla kilo ve obezite erişkin Türk toplumunun yaklaşık 3’te 2’sini etkileyen, Avrupa’da 1. sırada olduğumuz bir halk sıhhati sıkıntısıdır. Obezite biyolojik, ruhsal ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu gelişir ve beraberinde öbür hastalıklara yakalanma riskini de getirir. Obezitenin tedavisinde diyet, antrenman, medikal ilaçlar ve cerrahi metotlar kıymetli yer tutmaktadır. Tüm bu uygulamaların tecrübeli uzmanların denetiminde yapılması çok değerlidir. Bilinçsiz diyetler ve rastgele ilaç kullanımı faydadan çok ziyan getirebilmektedir. Memorial Şişli Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Nursal Filorinalı Konduk, fazla kilo ve obezitenin sıhhat üzerindeki tesirleri ile tedavi yolları hakkında bilgi verdi.
Obezite sık karşılaşılan ve ihmal edilen sıhhat problemi
Obezite, bedende fazla yağ dokusu birikimine bağlı olarak oluşan sıhhat durumunu olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Fazla kilolu ve obez olmak çeşitli rahatsızlıkları da beraberinde getirmektedir. Çocukluk çağı fazla kiloları ve obezitesi artış göstermekte, daha genç yaş kümelerini da etkilemektedir. Fazla kilo ve obezite gelişiminde ekseriyetle alınan ve harcanan kaloriler ortasında dengesizliğe yol açan yüksek kalorili bir beslenme stili ve hareketsiz hayat belirleyici rol oynar. Ayrıyeten birçok faktör fazla kilo ve obezite sebepleri ortasında bulunabilir. Genetik faktörler, yaş, cinsiyet, ailesel beslenme alışkanlıkları ve uyku sistemi de obezite üzerinde tesirlidir. Yanlış beslenme alışkanlıkları çoklukla aile ortamından başlamaktadır. Erken yaşlardan itibaren yüksek kalorili besinlerin tüketimine alışmış bir çocuğun obez olma mümkünlüğü daha fazladır. Uyku bozuklukları da düzgün dinlenmemiş ve çok gerilimli bir bedene uygun enerjiyi sağlamak için karbonhidrat alımına yol açan hormonal değişikliklere neden olabilmektedir. Ülkü bir kilo pahası yoktur lakin ülkü kilo aralığını tayin etmek mümkündür. Sağlıklı bir hayat sürebilmek için ülkü kilo aralığında olmak ehemmiyet taşımaktadır.
Bel etrafındaki yağlanmaya dikkat!
Kişinin fazla kilolu olup olmadığını belirlemek için uzunluk ve kilo kıymetleri kafidir. Kilonun metre cinsinden boyun karesine bölünmesiyle elde edilen beden kitle indeksi (VKİ) ile fazla kilolu olunup olunmadığı belirlenebilmektedir. Bulunan oran 25-29,9 ortası ise fazla kilolu, 30’un üzerinde ise obezite göstergesidir. Başka bir ölçüm yolu bel çevresidir. Yağ fazlalığı bedenin farklı bölgelerinde olabilir, lakin göbek bölgesinde fazla olması sıhhati daha olumsuz tesirler. Türk toplumu için belirlenmiş olan kıymetler; bayanlarda 80 cm – erkekler de 90 cm‘nin üzeri fazla kilolu, bayanlarda 90 cm – erkeklerde 100 cm üzeri ise obezite göstergesidir.
Obezite birçok hastalığa neden oluyor
Obezite birçok hastalığı beraberinde getirmektedir. Başta prediyabet ve diyabet olmak üzere; iskemik kalp hastalığı, yüksek tansiyon (hipertansiyon), koroner arter hastalığı, felç, karaciğer yağlanması, uyku apne hastalığı, reflü, astım, safra yolu hastalığı riskini artırmaktadır. Son yıllarda Covid pandemisinde de görüldüğü üzere fazla kilolu ve obez hastalarda Covid-19 enfeksiyonunun daha ağır seyrettiği ve vefat oranlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Obezitenin derecesi arttıkça kanser riskinde de artış gözlenmektedir. Bilhassa dikkat çeken kanserler; bağırsak (kolon), göğüs, endometriyal kanser, böbrek ve özefagus kanserleridir. Bu nedenle obez olgular metabolik hastalıklar dışında kanser riski tarafında de takip edilmeli ve hastaların kilo vermeleri desteklenmelidir. Obezitenin ömür kalitesi üzerinde de tesiri çok büyüktür. Kişi fazla kiloları sebebiyle uzun müddet hareket edemez ve çabuk yorulur. Bu durum iş bulma bahtını azaltabilir. Giderek konuta kapanıp yalnızlaşarak depresyon üzere ruhsal rahatsızlıklarla da uğraşmak zorunda kalabilir.
Obeziteden korunmak mümkün
Sağlıklı ve istikrarlı beslenerek, bol hareket edip, idman yaparak obeziteden korunmak mümkündür. İstikrarlı bir kilo aralığında olmak birçok hastalığın oluşmasını engelleyebilmektedir. Zerzevat ve meyvelerin yükte olduğu balık, tavuk üzere sağlıklı protein kaynakları ve faydalı yağların bulunduğu Akdeniz tipi beslenme uzun ve kaliteli bir hayat için tercih edilmelidir. Dünya Sıhhat Örgütü haftada 150 dakika orta yoğunlukta antrenman önermektedir.
Medikal tedavi de obezite ile uğraşta kıymetli yer tutuyor
Diyet ve antrenmanın yetersiz olduğu durumlarda obezitenin medikal tedavisinde kullanılan birtakım ilaçlar bulunmaktadır. Türkiye’de de obezitenin tedavisinde sonlu sayıda ilaçlar kullanılabilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken kimi kıymetli noktalar vardır. Son periyotlarda fazla kilolu ya da obez olan pek çok kişi diyet ve antrenman yapmadan kısa müddette kilo verme niyeti ile birtakım ilaçları ve bitkisel eserleri bilinçsizce almaktadır. Tabip denetiminde kullanılmayan bu eserlerin uzun ve kısa vadede çok sayıda olumsuz tesiri olabilmektedir. Mide bağırsak sistemi hastalıklarından, tansiyon problemlerine; kalp rahatsızlıklarından teneffüs sorunlarına kadar çok sayıda yan tesir görülebilmektedir. Bu nedenle kilo verme sürecine yardımcı olacak ilaçların kesinlikle uzman eşliğinde alınması gerekmektedir. Diyet ve antrenmana ek olarak obezitenin medikal tedavisini almak isteyen hastaların evvel doktora danışarak kapsamlı bir sıhhat denetiminden geçmesi, akabinde yeniden tabip nezaretinde süreci yürütmesi değerlidir. Bunun dışında cerrahi dışı tedaviler ortasında gastrik balon ve mide botoksu üzere metotlar bulunmaktadır. Diyet, antrenman ve cerrahi dışı tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda ise obezitenin cerrahi olarak tedavisi mümkündür.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
