Afrika, uzun yıllar Batı sömürgesinden sonra çağdaş çağda da global güçlerin egemenlik arayışlarına ve güç savaşlarına sahne oluyor.
Özellikle son periyotta arka arda yaşanan tansiyonlar, darbeler ve iç savaşlar, kıta beşerinin kanını akıtmaya, hakkını gasbetmeye devam ediyor.
Yakın vakitte Nijer’deki darbe ile birlikte Afrika’daki global hesaplar tekrar gündeme geldi.
Merkezi ABD’de bulunan niyet kuruluşu RAND Corporation, mevzuya ait bir tahlil yayınladı.
RAND Corporation’ın yayımladığı “Afrika’da Büyük Güç Rekabeti ve Çatışma” başlıklı raporda ABD, Çin ve Rusya’nın Afrika’daki güç çabasına yer verildi.
Rapora nazaran ABD, Afrika’da ağır ekonomik bağışçı ve askeri aktör olmaya devam ederken Çin ve Rusya’nın da tesiri gün geçtikçe artıyor.
Söz konusu devletlerin Afrika’daki potansiyel güç uğraşının birinci sıralarında Güney Afrika Cumhuriyeti, Nijerya, Sudan, Fas, Tanzanya ve Kenya üzere ülkelerin geldiğine dikkat çekilen raporda ABD, Rusya ve Çin için Nijerya ve Cezayir’in petrol ve doğal gaz rezervleriyle, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ise altın ve platin kaynaklarıyla öne çıktığı belirtildi.
ABD, Rusya ve Çin için stratejik kıymetteki Sudan, Kızıldeniz ve Aden Körfezi, Kenya ise Hint Okyanusu için değerli stratejik pozisyona sahip ülkeler ortasında yer alıyor.
Afrika’daki değerli aktörleri ABD, Rusya ve Çin olarak sıralayan rapora nazaran ABD, 2000’lerden itibaren Afrika’da terörle gayrete odaklanırken büyük askeri operasyonların yerine Somali ve Uganda’da olduğu üzere küçük askeri birliklerle Afrika ülkelerinde bulunuyor.
ABD’nin ana maksatlarından birinin terörle gayret olduğu belirtilen raporda, kelam konusu ülkenin kayıt dışı silahlarla çaba, insan ticareti ve memleketler arası hatalarla çaba için kıta ülkeleriyle işbirliği yaptığı öne sürüldü.
Raporda, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin ABD’nin Afrika’daki en büyük ticaret ortağı olduğu belirtilirken Nijerya’da ise direkt yabancı yatırımcı olarak ABD’nin birinci sırada geldiği kaydedildi.
Rapora nazaran Çin, Afrika’da petrol başta olmak üzere güç tedarik ağını artırmayı amaçlıyor.
Mozambik’ten titanyum, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden kobalt, tantal, Namibya’dan uranyum, Güney Afrika’dan krom tedarik eden Çin bu ağı çeşitlendirmeyi hedefliyor ve buna karşı gelebilecek mahallî siyasi güçlere karşı da çaba ediyor.
Raporda nazaran Afrika ülkeleriyle bağlantılarına ehemmiyet veren Pekin idaresi, gelecek 10 yıl içerisinde Afrika’nın ekonomik açıdan en hareketli yerlerinden biri olacağını kestirim ediyor ve bu yükselişi yarar sağlamayı hedefliyor.
Öte yandan Çin, BM’deki oylamalar ve kendine yöneltilen insan hakkı ihlalleri tenkitlerine karşı Afrika ülkelerinden dayanak sağlamayı da hedefliyor.
Rapora nazaran Rusya, Afrika’da öncelikli olarak jeostratejik ve ekonomik çıkarlar doğrultusunda adımlar atıyor.
Rusya’nın Güney Atlantik ve Hint Okyanusu yollarıyla yakından ilgilendiğine dikkat çekilen raporda, Rusya’nın deniz nakliyeciliğinde ticaret gemilerinin geçiş güvenliğini sağlamayı ve ABD üzere rakiplerinin deniz yolu sınırını engellemeyi amaçladığı kaydedildi.
Bu emelle Rusya, NATO kuşatmasından çıkmak ve Batılı rakipleriyle çaba edebilmek için stratejik pozisyondaki Afrika ülkelerine yöneliyor.
Afrika’daki güç savaşında Wagner üzere silahlı kümeleri kullanan Rusya, Afrika ülkelerine kendini “güvenilir bir güvenlik ortağı” olarak tanıtıyor.
Rapora nazaran Nijerya ABD-Çin, Güney Afrika Cumhuriyeti ise muhtemel ABD-Rusya rekabetinde birinci sırada yer alıyor.
Nijerya, yer altı kaynakları, ekonomik pazar hacmi ve bölgesel siyasi tesiri nedeniyle ana gayret alanlarının başında geliyor.
ABD’nin Nijerya ile ticaret ve petrol sanayisi başta ekonomik münasebetlerini geliştirdiği belirtilen raporda, Çin ve Rusya’nın Nijerya’daki tesirini artırmasına rağmen ABD’nin nüfuz alanının zayıfladığına dikkat çekiliyor.
Nijerya ile ekonomik alakalarını derinleştiren Çin’in bu alandaki kazanımlarını kaybetmemek için Nijerya’da güvenlik ve istikrarın sağlanmasına yönelik adımlar attığını kaydeden rapora nazaran istikrar sahibi Nijerya ile bağlantı kuran Çin, Batı Afrika ülkelerine de nüfuz etmeyi hedefliyor.
Rapora nazaran Rusya, Nijerya ile “dostluk, karşılıklı hürmet ve çıkarların örtüştüğü karşılıklı fayda sağlayan işbirliği” çerçevesinde münasebet kuruyor.
Bu maksatla Rusya, Sahra Altı Afrika’daki en büyük ticaret partneri olan Nijerya’ya insan hakları ihlalleri münasebet gösterilerek ABD tarafından teslimi engellenen askeri gereç ve savaş uçaklarına karşı alternatif olarak çıkıyor.
Rusya, Nijerya’da öncelikli olarak Moskova’nın ekonomik çıkarlarına uygun olarak doğal kaynakların güvenliğini sağlama, pazar arayışı, ABD’ye karşı jeopolitik çıkarlarının korunması ve milletlerarası izolasyonun azaltılmasını hedefliyor.
