Halkla İlgilerin gelişim sürecinde başta ‘Basın Ajansı Modeli’ olmak üzere irtibat biçimlerine nazaran değişen birçok farklı model tasarlandı. Basın ajansı modelinin temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğunu belirten uzmanlar, kaynaktan gaye kitleye gerçek tek istikametli bir irtibat sürecine dayalı olmasının en kıymetli özelliği olduğunu vurguluyor. Uzmanlar; 1920 ve sonrasında kamuoyu bilgilendirme modeli, iki taraflı asimetrik model ve iki taraflı simetrik modellerin Halkla Münasebetlerin gelişim sürecine dahil olduğunu söz ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Halkla Bağlar ve Tanıtım Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Özge Akbaş, basın ajansı modeli ve akabinde üretilen tanıtım modelleri ile ilgili değerlendirmelerde bulundu.
Temelinde tanıtım fonksiyonu var
Tarihsel açıdan Halkla Alakaların gelişimi dikkate alındığında o devrin şartlarına bağlı olarak uygulanmış irtibat stillerine nazaran halkla münasebetler modelleri olduğunun görüldüğünü belirten Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, “Grunig ve Hunt’ın halkla bağlantılar modellerinden birincisi olarak görülen ‘Basın ajansı modeli’, temelinde tanıtım fonksiyonunun olduğu bir modeldir. 19. yüzyılın birinci yarısında yaşanan endüstriyel ihtilal, ticarileşmeyi merkeze alan faaliyetlerin yayılmasına taban hazırladı. Bu model kapsamında bilhassa kamunun dikkatini çekecek rastgele bir mevzu hakkında tanıtım faaliyetlerine yer verilirken, son maksat ise basında yer bulmak olarak görülmektedir.” dedi.
Tek istikametli bağlantı sürecine dayanıyor
Basın ajansı modelinin en kıymetli özelliğinin kaynaktan amaç kitleye yanlışsız tek istikametli bir irtibat sürecine dayanması olduğunu söz eden Uğurlu, “Bu noktada bildirinin doğruluğu, sağlam olması üzere konular art planda kalırken, tek taraflılık ve yarı gerçekler basın ajansı modelinde kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde bu devir içerisinde birçok basın casusu, kahramanlar yaratarak onları tanınan hale getirip kamuoyunun ilgi ve takviyesini toplamak ismine gerçekleri çarpıtmaktan kaçınmadı.” diye konuştu.
1920’de kamuoyu bilgilendirme modeli ortaya çıktı
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, gerek iş dünyası gerekse siyasal bağlantı kampanyaları dahilinde gerçekleştirilen manipülasyon teknikleri ile magazin yahut haber pahası taşımayan içerikleri maksat kitlelerle paylaşan bir yaklaşımın karar sürdüğünü söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Basın ajansı modelinden sonra ‘kamuoyu bilgilendirme modeli’, 1920 yılında ortaya çıkmış ve iki taraflı simetrik modelin uygulanışına kadar gündemde olmuştur. Ivy Lee ortaya atmış olduğu Prensipler Bildirisinde bu modelin maksadını açıkça söz ediyor ve halkla münasebetler mesleğinin gelişimi açısından da epey değerli bir atılım olarak nitelendiriyor. Buna nazaran yapılan halkla alakalar çalışmalarında gerçek ve eksiksiz bilgi sunma maksadıyla yola çıkılıyor. Böylelikle amaç kitlenin zihnini meşgul edebilecek temelsiz bilgiler engellenmiş oluyor. Bunun en kıymetli destek noktası da kurumun imajının amaç kitlenin zihninde olumlu olmasına imkan sağlamasıdır. İki taraflı asimetrik model ise karşılıklı lakin istikrarsız bir irtibata dayanıyor ve ikna sürecini merkeze almasından ötürü gerçek halkla bağlantılar çalışmalarının temelini oluşturuyor.”
En kıymetli dinamik geri bildirim
İki taraflı asimetrik modelin temsilcisi olan E. Bernays’in bu modelle birlikte halkla ilgiler faaliyetleriyle amaçlanan tavır ve davranış değişikliğinin oluşturulması için birçok aktiflik gerçekleştirdiğini söz eden Uğurlu, “Bu model içerisindeki en kıymetli dinamik, maksat kitleden alınacak geri bildirim olarak görülüyor. Lakin alınan geri bildirim, yalnızca ikna emeliyle kullanılıyor. Dört halkla ilgiler modelinin sonuncusu ‘iki istikametli simetrik model’dir. Bu modelin en değerli özelliği kurumlar ve maksat kitleleri ortasındaki ortak noktaların keşfedilmesi, ortaya çıkartılması, gerekli bildirimlerin alınmasıyla bunların kurum siyasetlerine ve tahlil stratejilerine yansıtılmasıdır.” dedi.
İletişim dinamikleri kıymetli ipuçları veriyor
Dr. Öğretim Üyesi Özge Uğurlu, ‘Bugünkü halkla alakalar uygulamaları, kurumların maksat kitleleriyle kurmuş oldukları bağlantıda onların gereksinim ve beklentilerinin fark edilmesi, kıymetlendirilmesi ve uygulamaya geçilmesini odak noktasına alıyor.’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Halkla münasebetler alanının ülkülerini kapsayan toplumsal sorumluluk, etik, sürdürebilirlik, gönüllülük üzere kavramların ehemmiyetinin artması da kurumların maksat kitleleriyle kurdukları irtibatın temelini oluşturuyor. Bir toplumdaki iletişim dinamikleri, kamuoyu süreçlerinin yönü ve içeriği hakkında birinci önemli ipucunu verir. Bu iletişim dinamiklerinin bilinmesi, halkla ilişkiler programlarının planlanması, gaye kitle olarak kamu tahlilleri ve ilgili medya tekniklerin saptanması açısından da son derece önemlidir. Halkla ilişkiler, tüm iç ve dış maksat kitle ile müspet ilişkiler geliştirme ve örgütsel amaçlarla toplumsal beklentiler ortasında tutarlılık kurma maksadıyla iletişim faaliyetlerinde bulunmaktır.”
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
