Klâsik Türk içeceği olan boza, Balkanlar, Kırım, Kafkasya, Mısır ve Orta Asya başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde sıkça tüketiliyor. Bilhassa soğuk kış günlerinde tercih edilen ve fosfor, sodyum mineralleri ile çeşitli vitaminleri içeren bozanın bir bardağı bedene çok kıymetli yararlar sağlıyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. Beğenilen Akın, bozanın yararları hakkında bilgi verdi. Mineral ve vitamin deposuİnsan sıhhati için faydalı mikroorganizmaları içeren fermente tahıl bazlı bir içecek olan boza ülkemizde; darı, mısır, pirinç, çavdar, yulaf, buğday üzere tahılların öğütülmesi, su ek edilerek pişirilmesi ve daha sonra şeker eklenerek maya ile laktik asit fermantasyonuna tabi tutulması ile üretilmektedir. Bozanın kıvamı koyu olup, açık sarı bir renge, tatlı ekşimsi lezzete ve asidik-alkollü bir kokuya sahiptir. Fermantasyon eserleri olan laktik asit ve CO2 bozaya lezzet ve ferahlatıcı özellik vermektedir. Boza; fosfor ve sodyum mineralleri ile A, B1, B2, E, C ve Niasin vitaminleri içermektedir. Bozanın 9 faydası
- Sağlık üzerine tesirlerine dair yapılan araştırmalar bozanın fenolik bileşenler ve antioksidan aktivite açısından değerli bir kaynak olduğunu ortaya koymaktadır. Bozanın hammaddesi olan tam taneli tahıllar fenolik hususlar açısından epeyce zengindir. Fenolik bileşikler antioksidan özelliklere sahip olup, kanser ve kalp hastalıkları üzere hür radikallerin rol aldığı dejeneratif hastalıklara karşı kollayıcı tesir göstermektedir.
- Fermente probiyotik besinler, canlı mikroorganizmalar içermesi nedeniyle bağırsak mikrobiyatası ve genel sıhhat üzerinde faydalı tesirleri vardır.
- Geleneksel fermente bir besin olarak sınıflandırılan boza, probiyotik yapısı ve içerdiği yüksek laktik asit içeriği sebebiyle bağırsak florasını olumlu tesirler.
- “Sıvı ekmek” olarak da isimlendirilen boza, bedene sıcaklık veren yüksek kalorili bir içecektir. Yüksek kalorisi nedeniyle tok tutan boza güçlü vitamin ve mineral kaynağıdır.
- Yüksek protein, yağ ve karbonhidrat içeriğinden ötürü besin pahası yüksektir.
- Besin bedeli ve kalorisi yüksek bir içecek olduğundan kilo almak isteyenler, ergenlik periyodundaki bireyler, sportmenler, hamileler, emzirme periyodundaki anneler için tercih edilebilir bir güç kaynağıdır.
- Emzirme periyodunda anne sütünü artırıcı tesiri gözlenmiştir.
- Niasin içeriğinden ötürü kalp ve damar hastalıklarına olumlu tesiri araştırılmaktadır.
- Boza, salep üzere öksürük tedavisinde kullanılmaktadır.
Tüketim ölçüsüne dikkat edilmeliKarbonhidrat içeriğinin yüksek olması sebebiyle; obezite ve diyabet hastalarının, gestasyonel diyabeti yani gebelik şekeri olan bireylerin porsiyon denetimini bir uzman ile belirlemeleri daha uygundur. Tıpkı vakitte yüksek fosfor içeriğinden ötürü da böbrek hastaları için olumsuz tesire sahip olabilir.Sıcak ya da soğuk içebilirsiniz“Boza sıcak mı yoksa soğuk mu içilir?” sorusu tartışma konusu olabilmektedir. Bozanın tüketimi ekseriyetle gecedir. Bunun çıkış noktası ise bozanın gün sıcaklığında çabuk bozulabilir olmasıdır. Bozacıların hava karardıktan ve sıcaklık düştükten sonra satmalarının sebebi de budur. Sıcak bir içecek olarak algılanmasına karşın aslında boza daha çok soğuk içilmektedir. Lakin tercihe nazaran marketten alınan yahut dolapta kıvamı ağırlaşan boza bir ölçü ısıtılıp da tüketilebilmektedir. Bozayı uzun müddetli bekletmeyinBozanın tüketiminde en kıymetli noktaların başında koruma edilmesi gelmektedir. Bozanın koruması tercihen +4 derecede buzdolabında olmalıdır. Yüksek sıcaklıkta maya ve asetik asit bakterileri süratle çoğalarak bozanın duyusal özelliklerinde değişime neden olmaktadır. Bozanın raf ömrü 15 gün kadar olup fermantasyonun her etabında pH pahası 3.5’in altına niyete kadar tüketilebilmektedir. Yapılan çalışmada, bozanın +4°C’de depolandığında raf ömrünün 1 ya da 2 hafta ortasında olduğunu, sonrasında eser asitliğinin yükselerek tüketilemez hale geldiğini belirtmişlerdir.Boza nasıl yapılır?Ham hususlar (darı, mısır, pirinç, çavdar, yulaf, buğday üzere tahıllar) → Kaynatma (1-2 saat) → Soğutma ve süzme → Şeker eği (%20 oranına kadar) → Fermantasyon (15-25°C, 24 saat) → Soğutma (15°C altına) → Paketleme ve depolamaÖncelikle tahıl uygunca yumuşayıncaya kadar kaynatılır. Püre haline getirilerek ince delikli bir süzgeçten geçirilir. Süzgeçten geçirilen kısım büsbütün soğutulur. Bu ortada ılık süt, toz şeker ve maya bir kapta karıştırılır. Hazırlanan bulgur lapasının içine maya eklenerek 24 saat bekletilmek üzere serin ve karanlık bir ortama alınır. Orta sıra bekleyen bozanın kapağı açılarak havalandırılır. 24 saat sonra boza karışımına toz şeker ve su azar azar eklenerek istenilen kıvama getirilir. Daha sonra kıvamının biraz daha artması için buzdolabına alınır. Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
