Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Ara Güler paylaşımı: Saygıyla yâd ediyorum

Duayen foto muhabiri Orta Güler, beş yıl evvel bugün tedavi gördüğü hastanede 90 yaşında hayatını kaybetmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’de fotoğrafçılığın memleketler arası alanda ün kazanmış en değerli temsilcisi olan Güler’i vefat yıl dönümünde andı.

Fotoğraflarıyla 68 yıldır vakti durduran ve 90 yaşında vefat eden Orta Güler, birbirinden renkli kareleriyle fotoğraf dünyasının duayenleri ortasına girdi.

İstanbul’da 16 Ağustos 1928’de doğan, lisedeyken sinema stüdyolarında sinemacılığın her kolunda çalışırken direktör ve oyun müellifi olma hayaliyle Muhsin Ertuğrul’un tiyatro kurslarına devam eden Orta Güler, 1950’de Yeni İstanbul gazetesinde gazeteciliğe başladı.

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi mezunu olan Güler, 1958’de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern mecmualarının yakın doğu foto muhabirliği vazifelerini üstlendi. Hayat mecmuasında fotoğraf kısım şefi olarak çalışmaya başlayan Güler, 1953’de Henri Cartier Bresson ile tanışarak, Paris Magnum Ajansı’na katıldı.

Ara Güler’i, İngiltere’de yayımlanan “Photography Annual Antalojisi” dünyanın en uygun 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Birebir yıl Amerikan Mecmua Fotoğrafçıları Derneği’ne tek Türk üye olarak kabul edilen Güler, 1962’de Almanya’da çok az fotoğrafçıya verilen “Master of Leica” unvanını kazandı ve İsviçre’de çıkan Kamera mecmuasında kendisine özel bir sayı ayırdı.

Mariana Noris’in 1953’te ABD’de basılan “Young Turkey” isimli yapıtında fotoğrafları kullanılan Güler’in, 1967’de Japonya’da çıkan “Photography of the World” antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayımlandı.

Güler’in, Kanada’da 1967’de açılan “İnsanların Dünyasına Bakışlar” standında, 1968’de New York Çağdaş Sanatlar Galerisi’nde düzenlenen “Renkli Fotoğrafın On Ustası” isimli stantta; tıpkı yıl Almanya’da Köln’de Fotokina Fuarı’nda yapıtları sergilendi.

“Turkey” isminde fotoğraf albümü 1970’te Almanya’da yayımlanan Orta Güler’in, sanat ve sanat tarihi hususlarındaki fotoğrafları ABD’de Time-Life, Horizon ve Newsweek kitap bölümlerince ve İsviçre’de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı. 1971’de Lord Kinross’un “Hagia-Sophia” (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çeken Güler, yeniden Skira yayınevince Picasso’nun 90. yaş günü için yayımlanan “Picasso Metamorphose et unite” isimli kitap için Picasso’nun foto-röportajını yaptı.

Paris Ulusal Kitaplık’ta 1972’de standı açılan Güler, 1975’te ABD’ye davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çektikten sonra “Yaratıcı Amerikalılar” isimli standını dünyanın birçok kentinde sergiledi.

Yine birebir yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini mevzu alan “Kahramanın Sonu” isimli bir belgesel sinema çeken Güler, 1979’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin “Foto Muhabirliği” kısmındaki birincilik mükafatını kazandı.

Fotoğraflarının bir kısmı 1980’de Karacan Yayıncılığın “Fotoğraflar” isimli kitabında basılan Güler, 1986’da Hürriyet Vakfı’nca basılan Prof. Abdullah Kuran’ın yazdığı “Mimar Sinan” kitabını fotoğrafladı. Birebir kitap 1987’de “Institute of Turkish Studies” tarafından İngilizce olarak yayımlandı. 1989’da “Ara Güler’in Sinemacıları” kitabı basıldı.

Ara Güler, 1991’de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı’nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) “The Sixth Continent” isimli kitabını fotoğrafladı.

Bu ortada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yapan ve bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyuran Orta Güler, İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Kolu, Picasso üzere birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti.

Ara Güler’in yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992’de Fransa’da, ABD ve İngiltere’de “Sinan, Architect of Soliman the Magnificent” isimli kitabı yayımlandı.

Aynı yıl “Living in Turkey” isimli kitabı İngiltere, ABD ve Singapur’da “Turkish Style” başlığıyla, Fransa’da “Demeures Ottomanes de Turquie” ismiyle yayımlandı. 1994’te “Eski İstanbul Anıları”, 1995’te “Bir Periyot Bu türlü Geçti”, “Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü” fotoğraf kitapları yayımlandı.

Ara Güler’in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplık’ta, ABD’de Rochester Georg Eastman Müzesi’nde, Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu’nda bulunuyor. Güler’in fotoğrafları Köln Mueseum Ludwing’de Das Imaginare Photo Museum’da sergileniyor.

Arşivinde 2 milyonu aşkın fotoğraf bulunan Orta Güler’in mükafatları ortasında Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Büyük Mükafatı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatı de yer alıyor.

Bir röportajında kendisini “Her vakit foto muhabiri ile fotoğrafçı birbirine karıştırılır. Biz, fotoğrafçı değiliz, foto muhabiriyiz.” biçiminde tanımlayan Orta Güler, tedavi gördüğü Florence Nightingale Hastanesi’nde 90 yaşında hayata veda etti.