Araştırma kuruluşu Climate Central tarafından yapılan tahlilde, 1 Kasım 2022-31 Ekim 2023 devrinde, 175 ülke, 154 eyalet/bölge ve 920 büyük kentin günlük sıcaklık bedelleri incelendi. Sıcaklıklar, Climate Central’ın günlük mahallî sıcaklık ilişkilendirme sistemi olan İklim Değişim Endeksi (CSI) kapsamında tahlil edildi.
Fosil yakıt kullanımından kaynaklanan iklim değişikliğinin günlük sıcaklık bedellerini nasıl değiştirdiğini ölçümleyen CSI’nın merkezi sıfır olarak alınıyor, bir bölgedeki sıcaklık bedeli için CSI düzeyinin sıfır olması insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliğinin sıcaklık üzerinde tespit edilebilir bir tesiri olmadığını gösteriyor.
Pozitif CSI düzeyleri 1 ila 5, sıcaklıklarda iklim değişikliğinin tespit edilebilir tesiri olduğu manasına geliyor. CSI 1 düzeyinde iklim değişikliğinin tespit edilebilir olduğu ve sıcaklığın 1,5 kat daha mümkün hale geldiğini gösteriyor. CSI 2 ve üstü düzeylerde, sıcaklık mümkünlüğünün çarpan tesirinde arttığı manasına geliyor.
Bu periyotta, 170 ülkede 30 yıllık normları aşan sıcaklıklar nedeniyle dünya nüfusunun yüzde 99’unu oluşturan 7,8 milyar insan ortalamanın üzerinde sıcaklığa maruz kaldı.
Küresel sıcaklıkların sanayi öncesi düzeylerin 1,32 derece üzerine çıkmasıyla, dünya, kayıtlardaki en sıcak 12 aylık periyodunu yaşadı. Yalnızca İzlanda ve Lesotho’da olağandan daha düşük sıcaklıklar kaydedildi.
Fosil yakıt kullanımı ve öteki insan faaliyetlerinin bir sonucu olan iklim değişikliğinin tesiriyle bu devrin, yaklaşık 125 bin yılın en sıcak 12 aylık periyodu olmasının mümkün olduğu da tespit edildi.
Ortalama sıcaklık artışının en yüksek olduğu bölgeler ortasında 1,8 dereceyle Tacikistan’ın başşehri Duşanbe, 1,6 dereceyle Japonya’da Tokyo, 1,5 dereceyle İran’ın Meşhed, Teksas’ın Houston, İspanya’nın Barselona, İsviçre’nin Bern ve Avusturya’nın Viyana kentleri yer aldı.
ABD’nin New York eyaletinde ortalama sıcaklık artışı 1,4 derece olurken, Çin’in birçok kentinde sıcaklık artışları 1 ila 1,5 derece ortasında ölçüldü.
Türkiye’de ortalama sıcaklık artışı Kasım 2022-Nisan 2023 periyodunda 1,6 derece, Mayıs-Ekim 2023 devrinde 1,1 derece oldu.
Analizde, sıcaklık bedellerinin ölçüldüğü büyük kentler ortasında yer alan İstanbul’da 12 aylık devirde ortalama sıcaklık artışı 1,2 dereceye ulaşırken, Ankara’da 0,9 dereceyi buldu.
Yine bu periyotta Türkiye’deki nüfusun tamamı, iklim değişikliği kaynaklı sıcak hava dalgalarının tesirlerini olağandan üç kat fazla hissetti.
Bu periyotta, 5,7 milyar insan iklim değişikliğinin tesiriyle en az üç kat daha mümkün hale gelen ve 30 günden fazla müddette ortalamanın üzerinde seyreden sıcaklık dönemleri yaşadı ve CSI 3 düzeyinde sıcaklıklara maruz kaldı.
Japonya, Endonezya, Filipinler, Vietnam, Bangladeş, İran, Mısır, Etiyopya, Nijerya, İtalya, Fransa, İspanya, Birleşik Krallık, Brezilya, Meksika, Karayipler ve Orta Amerika ülkelerinde yaşayan nüfusun neredeyse tamamı, uzun müddetli sıcaklıkları hissetti.
Jamaika, CSI endeksinin 4,5 ile en yüksek ölçüldüğü ülke oldu. Bu da ülkede iklim değişikliği nedeniyle sıcaklığın en az 4 kat arttığı manasına geliyor.
Hindistan nüfusunun yüzde 86’sını oluşturan 1,2 milyar, Çin’de 513 milyon ve ABD’de 88 milyon insan, en az 30 gün boyunca iklim değişikliği nedeniyle CSI 3 düzeyinde sıcaklık yaşadı.
Bu devirde 7,3 milyar insan ise en az 10 gün mühletle çok yüksek sıcaklıklara, dünyadaki her 4 şahıstan biri ise en az 5 günlük çok sıcak hava dalgasına maruz kaldı.
ABD’nin Teksas eyaletinde yer alan Houston kenti, üst üste 22 günle çok sıcak hava dalgasının en uzun sürdüğü büyük kent oldu. Çok sıcak hava dalgası New Orleans ve Endonezya’daki Jakarta ve Tangerang kentlerinde 17 gün boyunca, ABD’nin Austin ve San Antonio kentlerinde sırasıyla 16 ve 15 gün boyunca sürdü.
Bu kentlerde, iklim değişikliğinin çok sıcaklıkları en az 5 kat mümkün hale getirdiği ölçüldü.
Climate Central Bilimden Sorumlu Lider Yardımcısı Andrew Pershing, tahlile ait değerlendirmesinde, “Bu 12 aylık rekor, karbon kirliliğinin körüklediği bir global iklimden tam da beklediğimiz şey. Gelecek yıl da rekorlar kırılmaya devam edecek, bilhassa de büyüyen El Nino tesirini göstermeye başlayıp, milyarlarca insanı olağandışı sıcaklıklara maruz bıraktıkça.” ikazında bulundu.
İklimin tesirlerinin en çok Ekvator’a yakın gelişmekte olan ülkelerde hissedildiğini lisana getiren Pershing, “ABD, Hindistan, Japonya ve Avrupa’da iklim kaynaklı çok sıcakların görülmesi hiç kimsenin iklim değişikliğine karşı inançta olmadığının göstergesi.” sözünü kullandı.
Imperial College London Grantham Enstitüsü Kıdemli Öğretim Vazifelisi Friederike Otto ise fosil yakıtlar kullanılmaya devam ettikçe sıcaklık artışının süreceğine işaret ederek, “Küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sonlandırmak istiyorsak, sonlandırabiliriz fakat bunun için fosil yakıt kullanımını durdurmamız gerekiyor. Şu anda kâfi teknoloji ve siyasetler var. Bunların uygulanması gerekli ve şu an bu siyasetler uygulanmıyor. Bir 20 yıl daha beklersek, sıcaklıklar daha da artacak 1,5 dereceyi aşmış olacağız. O yüzden yapılması gerekenlere çabucak başlanmalı.” değerlendirmesinde bulundu.
