Moskova-Bakü-Erivan ortasında 10 Kasım 2020’de imzalanan üçlü antlaşmadaki kaideleri yerine getirmeyen Ermenistan, Karabağ’da provokasyonlarını sürdürüyor. Antlaşmanın dördüncü unsuruna nazaran Rus barış birliklerinin bölgeye girmesiyle birlikte silahlı Ermenilerin bölgeyi terk etmesi gerekiyordu. Lakin 10 Kasım antlaşmasının üzerinden 3 yıla yakın müddet geçmesine karşın Ermenistan, bölgedeki 10 bin silahlı gücünü hâlâ geri çekmedi. Ermenistan, Rusya barış birliklerinin dayanağıyla Laçın Yolu üzerinden asker ve silah sevkiyatına da devam ediyor.
Cavid Veliyev
Silah ve asker sevkiyatıyla birlikte Ermeni silahlı kümeleri hendek kazarak operasyon hazırlığı yaptı. Mart ayında Azerbaycan askerlerine saldıran Ermeni kümeler 2 askeri şehit etti. İHA ve uydu imajlarıyla tespit edilen kümeler için Ermenistan’dan “savunma birlikleri” savunması gelince, Azerbaycan antlaşmada kendi toprağı olan Laçın Yolu’na denetim noktası kurdu. Böylece silah ve asker sevkiyatının önüne geçildi. Bu adımın akabinde Erivan idaresi uluslarası kamuoyunda propaganda yaparak yolun yine açılması için teşebbüslerde bulundu.
Hankendi’den gelen Ermeniler burada pasaport ve X-Ray aygıtından geçiyor. Rus barış gücü eşliğinde denetim noktasından geçerek Ermenistan tarafına gidiyor. Azerbaycan bu denetim noktasıyla silahlı birliklerin Rusların yardımıyla silah ve militan taşımasının önüne geçti.
“Azerbaycan’ın Laçın Koridoru’nda uyguladığı blokaj, etnik paklık faaliyetinin bir parçası” argümanında bulunan Ermenistan, Memleketler arası Adalet Divanı’na müracaat yapsa da istediği sonucu alamadı. Erivan idaresi, bu kararı da bir propaganda aracı olarak kullanarak, Karabağ’daki Ermenilerin Azerbaycan’a entegre edilmesinin önüne geçmek istiyor. Ermenistan’ın provoke teşebbüsleri yalnızca Laçın Yolu üzerinden başlayan tansiyonla de sonlu değil. Memleketler arası Bağlantılar Tahlil Merkezi’nden Cavid Veliyev, Ermenistan’ın Karabağ’da özerklikten öte bir planının olduğunu söyledi.
Veliyev, şöyle konuştu: “Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ‘Biz Azerbaycan toprak bütünlüğünü tanıyoruz’ açıklaması yapıyor. Lakin çabucak ardından, ‘Karabağ’da yaşayan Ermenilerin hak ve özgürlüklerinin tanınması için uluslarası bir sistemin kurulması gerekiyor’ diyor. Buradaki emel, Karabağ’da bir Kosova modeli kurmak. Azerbaycan’ın güya ömür hakkı tanımadığı için Karabağ Ermenilerinin mecburî göçten diğer çarelerinin olmadığı algısı yürütüyor. Zarurî göç, Kosova modelinin ana münasebeti olmuştu.”
Karabağ’daki Rus güçleri, bölgede barış gücü olarak misyon yapıyor. Rusya, burada “Kosova Modeli”ni örnek alıyor. Kosova’da bilindiği üzere Birleşmiş Milletler’in görevlendirdiği barış gücü, bölgede harika durumun uzamasına neden oluyordu. Rusya da Karabağ’da istikrarsızlığın sürmesini sağlayarak orada kalmak ve Karabağ Ermenileri için özerklik statüsü getirilmesini hedefliyor.
Dışişleri Bakanlığı, Laçın Yolu’ndaki duruma ait yazılı açıklama yaptı. Türkiye’nin Laçın Yolu konusunda uzun vakittir devam eden tartışmaları yakından takip ettiği ve Azerbaycan’ın bahisle ilgili legal telaşlarının anlaşıldığı vurgulandı. Laçın Yolu konusunda Azerbaycan’a yönelik tenkitlerin haklı bir tabanı bulunmadığı kaydedilen açıklamada şu sözlere yer verildi: “Ermenistan’dan beklentimiz, provokatif adımlardan kaçınarak, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini tanıması, Karabağ’da bulunan Ermeni nüfusun muhtaçlıklarının karşılanması için, ‘Ağdam-Hankendi’ ve başka alternatif yolların kullanılmasına, ayrıyeten Azerbaycan’ın Ermeni nüfusunu tekrar entegre etme gayretlerine dayanak vermesidir.”
Laçın Yolu’nu kullanan Milletlerarası Kızılhaç Örgütü’nün araçlarıyla kaçakçılık yapıldığı bilgisini veren Veliyev, “Laçın’daki gümrük denetim noktasında Ermenistan’dan gelen Memleketler arası Kızılhaç Örgütü araçlarında kaçak telefon, sigara ve yakıt bulundu. Kızılhaç araçları kullananların kendi çalışanları olmadığını öne sürdü, fakat araçlar Kızılhaç’a aitti” dedi. Laçın’da denetim noktası kurulmadan evvel İran İhtilal Muhafızları’ndan 27 kişinin geçiş yaptığını da söyleyen Veliyev, “Azerbaycan İran’a NOTA verdi fakat İran izahat vermedi” diye konuştu.
Ermenistan’ın üçlü bildiride yerine getirmediği bir öteki husus ise Zengezur Koridoru. Bildiriye nazaran Azerbaycan anakarası ile Nahçıvan ortasında ulaşım sınırının açılması ve bu yolun güvenliğinin Ermenistan tarafından sağlanması gerekiyor. Azerbaycan, koridorun kendi topaklarını kapsayan kısımlarındaki yolun büyük bir kısmını tamamlasa da Ermenistan kendi tarafındaki 44 kilometrelik yolun inşasına şimdi başlamadı. Kritik kıymette olan Zengezur Koridoru Türkiye, Nahçıvan ve Azerbaycan’ı birbirine bağlayacak. Bildirideki yükümlülüklerini yerine getirmeyen Ermenistan’a karşı Azerbaycan, askeri operasyon seçeneğini masada tutuyor.
FERHAT AÇIL KARABAĞ
